Arizona danst op slappe koord over hoofddoek: ruzie na stemming met Vlaams Belang in provincie, Vlaams en federaal wél geregeld in Atoma

☀️ Goedemiddag, we zijn terug, na een schitterend lang weekend. Deze week een bezoek van premier Bart De Wever (N-VA) aan Den Haag, en uiteraard een nieuwe paus, die in Rome moet gekozen worden.

🧕 In Oost-Vlaanderen een clash tussen Vooruit en N-VA over een hoofddoekenverbod in de Oost-Vlaamse scholen: uiteindelijk raakte dat verbod gestemd met een wisselmeerderheid met Vlaams Belang.

🧨 N-VA had het over “woordbreuk”, bij Vooruit wil men het vooral niet opblazen: geen polemiek over hoofddoeken is het ordewoord.

🕊️ Federaal en Vlaams moet die potentiële bron van spanning onder controle gehouden worden door wat in de Atoma-schriftjes staat: men neemt de facto het Antwerpse compromis overal over, een uniform met facultatief hoofddeksel.

🇵🇸 Het is zo haast permanent de ‘cultural wars’ vermijden voor Arizona. Opvallend wel: Conner Rousseau (Vooruit) noemt nu ook het conflict in Gaza “een genocide”. Of dat helpt om een regeringsconsensus te vinden, is maar de vraag.

🪖 Legerbaas Fred Vansina pleit voor het uitroepen van de ‘crisistoestand’ zodat hij sneller materiaal kan aankopen. Ook minister van Defensie Theo Francken (N-VA) komt nog eens terug op de Franse pantserwagens, die 14 miljard euro gaan kosten. Het is geen communicatie die de coalitiepartners geruststelt.

🔥 Bij Open Vld rommelt het. Alweer. Het partijcongres in september wordt in vraag gesteld. Alweer. De jonge generatie is boos. Alweer. De oude krokodillen roeren zich. Alweer. En iedereen schiet achter de schermen op voorzitter Eva De Bleeker (Open Vld). Alweer.

⚽️ De bekerfinale leidde tot fors geweld in Brussel: een grote groep Brugse hooligans trok Jette en Molenbeek binnen om winkels te vernielen en mensen in elkaar te slaan. Na de match werden Club-supporters dan weer aangevallen in de Brusselse metro door Brusselaars. Het veroorzaakte opnieuw een oorlogje tussen Ecolo en PS enerzijds en MR anderzijds.

Uit de Atoma’s van de Vlaamse en federale regering: voor ambtenaren komt er een dresscode en die kan ‘facultatief’ een hoofddeksel bevatten. Met dat compromis, geïnspireerd op een eerder akkoord voor Antwerpen, susten N-VA en Vooruit vorig jaar in alle stilte een sluimerend conflict over de hoofddoek: het kwam uiterst vaag omschreven in het Vlaams en federaal regeerakkoord, net om geen polemiek te creëren. Maar die is er nu wel: op het niveau van de provincie Oost-Vlaanderen werd vorige week voor het Provinciaal Onderwijs een hoofddoekenverbod gestemd, zonder Vooruit en met de steun van Vlaams Belang. De facto is één school getroffen, in Gent: de rest van het provinciale onderwijsnet had al een hoofddoekenverbod. Het toont aan hoe gevoelig de materie ligt, en hoe snel het kan ontvlammen. Ook al wil geen van beide partijen een ‘cultural war’. Cd&v verliest er ondertussen een beloftevolle naam mee, in Antwerpen.

In het nieuws: Daar is de hoofddoek weer.

De details: Het is en blijft een kloof, ideologisch en strategisch, tussen N-VA en Vooruit: de hoofddoek. Bij het maken van Vlaamse en federale coalities liep men finaal over eieren, zeker ook omdat net na het Vlaamse regeerakkoord de gemeenteraadsverkiezingen volgden. Maar die consensus blijft een broos evenwicht.

• “Ik moet eerlijk zeggen, het blijft voor mij onbegrijpelijk dat de socialisten die discussie voeren. En dat zij dus meegaan in het idee dat vrouwen hun hoofd moeten kunnen verbergen of wat dan ook. En dat dan aan een loket, waarbij dat een uitdrukkelijk religieus symbool is. Onbegrijpelijk.”

• Een hoge bron bij de N-VA steekt het niet onder stoelen of banken: over het toelaten van de hoofddoek in de maatschappij, onder meer in het onderwijs of bij ambtenaren aan loketten, zitten ze echt op een heel andere lijn.

• Bij de N-VA verwijt men Vooruit dat ze er een “electoraal symbool” van gemaakt hebben. “Terwijl je er toch niet rond kan dat het in een aantal gevallen vrijwillig is, maar dat er tegelijk heel veel sociale druk is, zeker in de scholen, op meisjes, komende van moslimjongens: het is niet altijd een vrije keuze.”

• Maar er speelden strategische afwegingen, in september vorig jaar, bij het maken van het Vlaams regeerakkoord: “Toen dat moest besproken worden voor de Vlaamse regering, zaten we op enkele weken van lokale verkiezingen. En dat was echt specifiek enkel en alleen voor één electorale doelgroep dat het moest. Maar inhoudelijk kunnen ze dat volgens mij tot vandaag helemaal niet verdedigen”, zo klinkt het binnen de Vlaamse regering bij N-VA.

• En opvallend: in dezelfde regering geeft men bij Vooruit ook wel toe dat de timing een rol speelde. “Twee weken voor de verkiezingen zouden we dat niet overleefd hebben, in de centrumsteden. En de N-VA hield daarover wel een week lang tijdens de onderhandelingen het been stijf, maar finaal is De Wever wel bewogen, tot het compromis dat hij ook in Antwerpen maakte”, zo zegt een hoge bron.

Het compromis: Een dresscode met facultatief hoedje.

• “Het is de verantwoordelijkheid van de leidend ambtenaar om die kwalitatieve en neutrale dienstverlening te garanderen voor de eigen diensten. In dat kader zal de regering, na onderzoek en overleg met de leidend ambtenaren, een uniform of dresscode invoeren.”

• Het is die eerdere vage passage in het federaal regeerakkoord, die haast exact dezelfde is als het Vlaamse regeerakkoord overigens, die de discussie rond hoofddoeken aan loketten moet regelen.

• De facto zijn er wel Atoma-afspraken: een deal die niet expliciet in de officiële tekst staat, maar wel gesloten is, naast het regeerakkoord. Die houdt in dat men het ‘Antwerpse’ compromis volgt. Dat bevestigen hoge bronnen bij meerdere regeringspartijen.

• In Antwerpen sloot De Wever al eerder met Vooruit een akkoord: geen hoofddoeken meer aan het loket, maar wel een dresscode of uniform, en daarbij kan men ook kiezen als ambtenaar om een 'hoofddeksel zonder religieuze connotatie' te dragen bij die dresscode.

• Het was die deal, voor Arizona federaal, die de N-VA, Vooruit en cd&v, maar ook MR en Les Engagés sloten, om laïciteit en pluralisme toch te verzoenen. In praktijk viel de oppositie in de Kamer, onder meer met Meyrem Almaci (Groen), al fel de bevoegde federale minister Vanessa Matz (LE) aan: ze eisten al bij het debat over de regeerverklaring duidelijkheid over de toch vage tekst van het regeerakkoord. Maar tot nu toe sprak niemand officieel over dat “Antwerpse voorbeeld” als Atoma-akkoord.

Politiek gezien: Bij Vooruit en de N-VA willen ze geen ‘cultural wars’. Maar denkt Bouchez daar ook zo over?

• Het hele dossier toont federaal de gevoeligheid aan: de N-VA heeft al grote moeite om het Vooruit-standpunt eigenlijk te willen respecteren, maar de MR zit op dat vlak nog heftiger in een weerstand tegen alles wat naar religie ruikt, bij de staat. 

• Zeker omdat de PS hoe langer hoe meer is opgeschoven in de richting van een moslim-kiespubliek, blijft MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez daarop duwen, vanuit de andere kant.

• De uitwerking van het akkoord wordt voor Matz dus op eieren lopen. Op Vlaams niveau zit het dossier bij Hilde Crevits (cd&v).

• Bij Vooruit weten ze het wel zeker: “Wij willen helemaal geen cultural wars. Net daarom is er voor het Vlaamse en federale niveau een galante oplossing bedacht. En in die zin is het net zo jammer dat men in Oost-Vlaanderen nu koos om het anders te doen”, zegt een hoge bron.

Een fors teken aan de wand: In Oost-Vlaanderen een wisselmeerderheid over een hoofddoekenverbod

• Gerommel in Gent tussen Vooruit en N-VA: niet voor het eerst, sinds de mislukte coalitie tussen beiden in november 2024. Deze keer dus in de provincieraad, die in Gent samenkomt, over de hoofddoeken. 

• N-VA en cd&v voerden met de hulp van Vlaams Belang en een onthouding van Vooruit een hoofddoekenverbod in voor het provinciaal onderwijs. Enkel in de provincie Antwerpen is er een soortgelijk verbod bij de provinciale scholen.

• De facto gaat het maar om één school in Oost-Vlaanderen die echt een impact zal voelen: Richtpunt Campus Gent. Daar zitten zo’n honderd leerlingen met een hoofddoek. De rest van het provinciaal onderwijs had al in de eigen interne reglementen een verbod op religieuze tekens.

• Maar die ‘Gentse’ invloed in het dossier maakte volgens de N-VA dat Vooruit plots begon te aarzelen om het verbod te stemmen. N-VA-gedeputeerde Kurt Moens had het in De Standaard zelfs over “een woordbreuk” en “deloyaal gedrag” van Vooruit.

• Vooruit wil er vooral geen nationaal nieuws van maken, maar geeft wel aan dat Moens het verbod “er ineens holderdebolder wilde doorduwen”. “Er was geen overleg met de scholen, en nauwelijks met ons. En dan heeft hij het zelf doorgeduwd. Dat is niet de manier van samenwerken met ons”, zo klinkt het daar wat bitter.

• Want dat de N-VA en cd&v via de stemmen van Vlaams Belang in de provincieraad het verbod er toch doorduwden, was een stevige tik voor hen. Meteen zit de sfeer in de provinciale coalitie onder nul.

Outfall: cd&v lijdt schade door de zaak.

• In Antwerpen is het voor cd&v een kwestie van overleven: de partij bestaat nog nauwelijks in de grootste stad van Vlaanderen. Net daarom was het rekruteren van Ali El Moussaoui, een sociaal werker, een belangrijke zet voor de partij: de man was lijsttrekker voor de districtsraad in Borgerhout.

• Hij haalde op 14 oktober geen zetel en verlaat nu cd&v, omwille van de stemming in Oost-Vlaanderen. In haar partijprogramma is cd&v tegen een algemeen verbod op religieuze tekens in het onderwijs, maar ze stemden wel mee in Oost-Vlaanderen.

• “Bij een verbod op het dragen van levensbeschouwelijke tekens, waarbij een cordon rond extreemrechts moet sneuvelen, en wanneer de fundamentele (christendemocratische) waarden niet langer verdedigd worden door de partijtop, weet ik gewoon dat het voor mij tijd is om te gaan”, zo schrijft El Moussaoui op Facebook, in een druk gedeelde post.

• “Ik kan mijn ogen niet sluiten voor de verwerpelijke politieke filosofie die achter het hoofddoekenverbod schuilt. Het is geen toeval dat dit verbod er komt op een moment waarop diversiteit wereldwijd onder druk staat.”

Tegelijk in de ‘cultural wars’: Het is nu zeker een ‘genocide’ volgens Conner Rousseau, in Gaza.

• Gaza, en met name de rol van de Belgische politiek in dat conflict: het blijft een ontzettend belangrijk thema voor onder meer Le Soir, De Standaard en de VRT. Toen Conner Rousseau namens zijn partij Vooruit dus, voor het eerst de woorden “genocide” uitsprak over het conflict, was dat meteen groot nieuws.

• “Wat we in Gaza zien, is geen oorlog maar een genocide. Er zijn grenzen, en Israël heeft die ruim overschreden”, zo stelde Rousseau in Le Soir. Hij stelde dat “in Gaza een heel volk wordt uitgehongerd en uitgemoord”.

• Daarmee steekt Rousseau meteen weer cd&v-voorzitter Sammy Mahdi voorbij: die had het tot nu toe nog niet over ‘genocide’ als term, maar zette wel heel fel druk de afgelopen week in de media om straks Palestina als staat te gaan erkennen.

• Die discussie ligt op de tafel van Arizona: de N-VA en de MR gaan zeker niet die term ‘genocide’ in de mond nemen op dit moment. Premier De Wever kijkt daarvoor naar het Internationaal Gerechtshof in Den Haag, en dat deed dat tot nu toe niet.

• Nog meer draait het tegelijk om het erkennen van Palestina als staat. Dat moet meer druk op Israël zetten, zo hoopt ook de Franse president Emmanuel Macron, die daaraan werkt, naar een VN-top in juni toe over dat onderwerp. Maar ook daar heeft De Wever toch bedenkingen, die hij in de Kamer al heel expliciet maakte: “Er moet een akkoord zijn dat de grenzen definieert, en er moet een aanvaardbaar staatsapparaat zijn.”

• Vorige week raakte Arizona er niet uit. De verklaringen over ‘genocide’ die Rousseau nu deed, maken niet dat de sereniteit terugkeert in het dossier.

• Ondertussen pleitte België wel vorige week bij dat Internationaal Gerechtshof om zo snel mogelijk weer humanitaire hulp in Gaza toe te laten. “Als bezettingsmacht heeft Israël de verplichting om naar best vermogen humanitaire bijstand te verlenen aan de bezette bevolking”, zo stelde professor internationaal recht Vaios Koutroulis (VUB). De Israëli’s bereiden een nieuw grondoffensief voor, maar laten ondertussen wel weer met mondjesmaat nieuwe hulp binnen.

Genoteerd: De baas van het leger wil makkelijker wapens kunnen aankopen. Arizona aarzelt.

• Dat Fred Vansina, de CHOD, of baas van Defensie, vlot zijn weg naar de media én de politiek vindt, is algemeen geweten: hij whatsappte al vlot met huidig minister van Defensie Theo Francken (N-VA), voor die opnieuw minister werd. En hij regelde voor de Arizonisten ook de KMS, waar ze hun finaal slotconclaaf voor de regeringsvorming hielden.

• Vansina pleitte dit weekend in Het Laatste Nieuws voor het invoeren van een ‘crisistoestand’ voor Defensie. Daarbij hanteerde hij straffe taal: “We zijn niet in oorlogstijd, maar ook niet meer in vredestijd. We zijn ergens tussenin, in een situatie van hybride dreiging. Het zou goed zijn als de regering die crisis ook zou definiëren. De mensen moeten beseffen waar we voor staan. Al moet je het natuurlijk ook willen zien. Tegen wie het niet wil zien, zeg ik: oké, leef lang en gelukkig, maar straks wordt het wel hard ontwaken.”

• Politiek gezien stuurt hij dus aan op een zelfde systeem als bij terreurdreiging met het OCAD, met verschillende niveaus. “Als we de crisistoestand afkondigen, kunnen we een aantal acties nemen die we in vredestijd niet kunnen nemen. Bijvoorbeeld in de beveiliging van de haven van Antwerpen, de bescherming van digitale netwerken of de uitwisseling van gegevens. Dat zijn zaken die vandaag moeilijk zijn door vergunningen of de GDPR-privacywet”, zo stelt hij. 

• En nog meer: “Willen wij materieel kopen, dan moet dat via overheidsopdrachten. Een log, tijdrovend proces. Dat moeten we kunnen versnellen.”

• Het klinkt bijzonder, ook in de oren van een aantal regeringspartijen: net na het vernietigende rapport van het Rekenhof dat nieuwe Franse pantserwagens liefst 14 miljard gaan kosten, een bedrag dat blijkbaar niet begroot is.

• Opvallend is dat zowel Vansina als minister Francken zich opwinden over dat rapport, en het minimaliseren. “De poppetjes gingen aan het dansen. Het ging even niet over de F-35, de media hadden de landmacht ontdekt”, zo schrijft Francken een tikje cynisch op sociale media.

• “Het punt van het Rekenhof is niet zozeer dat het tien keer duurder is, want dat is appelen met peren vergelijken, maar wel dat we die levenskost niet becijferd hebben, terwijl we dat voor het F-35-straaljagerprogramma wél deden”, zo schrijft hij.

• De communicatie van beiden helpt in elk geval niet bij andere regeringspartners binnen Arizona om plots meer geneigd te zijn om de regels rond de aankopen en aanbestedingen bij Defensie uitgerekend nu te versoepelen. Nu al is er erg veel frustratie over het feit dat Defensie zowat alle budgettaire ruimte opvreet voor deze coalitie.

Om te volgen: Bij Open Vld alweer gerommel. 

• Eva De Bleeker krijgt als voorzitter alsmaar meer tegenwind. Haar fameuze “herstichtingscongres”, dat ze in september wilde organiseren voor Open Vld, dreigt nu een molensteen te worden die haar kan meesleuren naar de dieperik.

• Want dat congres werd al in januari aangekondigd, nadat de voorzitter zelf al meermaals had aangegeven dat Open Vld als partijnaam ‘op’ en ‘uitgeleefd’ is. In september zou de partij vervellen: niet alleen qua naam, maar ook met een opfrisbeurt voor de ideologie.

• Maar daarover begon het vervolgens te pruttelen intern: meerdere oude krokodillen, die ook via de statuten in het partijbestuur zitten (gewezen partijvoorzitters en regeringsleiders hebben los van elke interne verkiezing een zitje in dat bestuur), bleven daarover De Bleeker de afgelopen maanden aanvallen.

• Daarop kwam ze plots met een ‘G10’: een bredere groep mensen die haar zouden adviseren. Plus, ze stelde de inhoudelijke hervorming uit, maar behield een congres mét naamsverandering.

• Een rivaliserende liberale groep, het LVV, kwam voor het inhoudelijke debat rond liberalisme ondertussen wél met een nieuwe verklaring. Die leest wel wat als Bond zonder Naam, maar er zit tenminste een positionering in.

• Vervolgens komt oud-voorzitter Egbert Lachaert met een opvallend opiniestuk, waarin hij pleit om het liberalisme open te gooien en een meer “verbindende koers” te varen, meer voor “de gemeenschap” te kiezen. 

• Het doet anderen binnen Open Vld meer dan gniffelen: Lachaert was jarenlang de man van de ‘donkerblauwe’ doctrine, terwijl onder meer Mathias De Clercq (Open Vld) al veel eerder openlijk die “verbinding” en het sociaal-liberale in de partijlijn bepleitte.

• Dit weekend kwam Jong VLD dan weer met nieuwe kritiek: zij pikken het niet dat er geen inhoudelijk congres komt. “Geen voorstellen, geen debat, geen stemming. De partijtop beslist, wij worden als leden alleen gevraagd om te komen applaudisseren”, zo stellen ze in een communiqué.

• Zij starten een petitie: als ze 1.000 leden hun handtekening krijgen, kunnen ze er alsnog een inhoudelijk congres van maken in september.

• Daar tegenover staat een hele reeks kopstukken die eigenlijk uitstel willen van de plannen van De Bleeker: gewoon geen congres, en eigenlijk ook pas een naamsverandering als die inhoudelijke bocht gemaakt is. 

• In Het Nieuwsblad is sprake van onder meer Lachaert, maar ook Gwendolyn Rutten (Open Vld), Bart Somers (Open Vld), Alexia Bertrand (Open Vld), Steven Coenegrachts (Open Vld) en Stephanie D’Hose (Open Vld), die de tijd niet rijp achten.

• “In werkelijkheid is het gewoon heel het middenkader. Als Eva dat congres nu niet uitstelt, gaat ze naar een grote clash. Het is een breed gedragen mening dat het proces naar september onvoldoende professioneel aangepakt is en niet ver genoeg staat om echt indruk te maken”, zo is bij één van hen te horen.

• En zo is de hele ruzie over het congres de facto een ruzie over het voorzitterschap van De Bleeker zelf. Zowat heel het middenkader heeft eigenlijk nu al de conclusie getrokken: het zal niet lukken met de huidige voorzitter. In de coulissen staat heel duidelijk Frédéric De Gucht klaar.

• Maar De Bleeker laat zich niet zomaar buiten dragen: ze heeft een mandaat van de leden. Zo dreigt de hele ruzie rond het congres in elk geval alweer Open Vld verder te beschadigen, terwijl Georges-Louis Bouchez en Bart De Wever met een zak popcorn zitten toe te kijken.

Ook gevolgd: De rellen voor en na de bekerfinale krijgen een flinke politieke staart. Gaat het om racisme?

• Meer dan schrikken voor bewoners van wijken in Jette en Molenbeek, zondag voor de bekerfinale. Daar doken plots zwart geklede en gemaskerde hooligans van Club Brugge op, duidelijk relschoppers die de confrontatie zochten. 

• Ze vielen daarbij passanten aan en sloopten lokale winkels, onder meer een doe-het-zelfzaak. De eigenaars van de zaak, een vader en zoon, moesten naar het ziekenhuis gebracht worden.

• Al snel circuleerden er video’s van heel het gebeuren op sociale media, die gretig gedeeld werden, onder meer door politici als Kamerlid Rajae Marouane (Ecolo) en Ridouane Chahid (PS), die hun afschuw uitspraken over “facho hooligans” en “ongedierte”.

• De tegenreactie bleef niet uit: na de match vielen jongeren uit dezelfde wijken in Molenbeek en Jette gewone supporters van Brugge aan in de Brusselse metro. In verschillende metrostations stonden ze met stokken en zelfs messen gewapend klaar om Brugse supporters een pak rammel te geven. In totaal moesten 80 mensen behandeld worden na geweld, en zijn er negen mensen ook naar het ziekenhuis gebracht.

• Gisteren al reageerde minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) fel: “De verantwoordelijken voor het geweld in Brussel moeten streng worden gestraft. We veroordelen deze onaanvaardbare daden volledig.” Finaal werden een tiental mensen opgepakt, gisteren.

• Vandaag volgt al de ‘politieke’ reactie: socioloog Jean-Michel De Waele (ULB) heeft het iets anders dan klassiek voetbalhooliganisme: “Wat er gebeurde in Molenbeek is gemotiveerd door puur racisme. Ze trekken bewust naar buurten waar veel andere nationaliteiten wonen. Om het bot te zeggen: ze willen er Arabieren in elkaar slaan. Het gaat volgens mij om een specifieke groep van Club Brugge-supporters: de North Fanatics 13”, zo stelt die aan Het Laatste Nieuws.

• Een pak PS’ers en mensen van Ecolo reageerde gisteren al fel richting de MR: “Waarom reageert Bouchez dan nu niet? Als er anderen worden aangevallen, is hij er als de kippen bij.”

• Maar Bouchez maakte dat vanmorgen meer dan goed. Hij veroordeelde zowel de “pseudo-Brugge-aanhangers” als het geweld tegen Brugge-supporters. Daarbij meteen ook de politieke vaststelling dat diegene die verantwoordelijk is voor de veiligheid in Molenbeek, wel burgemeester Catherine Moureaux is, iemand van de PS. Zij is al maanden officieel in ziekteverlof.

• “Politici die een onderscheid willen maken tussen de ene vorm van geweld en de andere, proberen er gewoon electorale munt uit te slaan. Zeker om hun verantwoordelijkheid als burgemeester te ontlopen en vooral om het niet te moeten hebben over de noodzakelijke fusie van politiezones en de oprichting van een metropolitie”, zo stelde Bouchez fel.