Arizona in nieuw jaar op zoek naar zoveelste nieuwe adem, deze keer eentje die hen tot de meet brengt?

"Ik denk dat voor mij het hoogtepunt van het jaar, en dat kan eigenlijk bijna niet anders, het campagnevoeren was. Elke dag, een half jaar lang... Ja, ik vond dat echt fantastisch.” 

“Elke dag werkte je naar één punt toe. Dat is waarom je aan politiek doet: de ideeën waarvoor je staat en die je elke dag verdedigt. Dat vind ik echt tof. Maar ook de adrenaline is een beetje verslavend. Van de eerste vergadering in de ochtend tot het laatste debat dat rond middernacht eindigt, dat vond ik geweldig. En de debatten met andere voorzitters gaven ook een bijzondere dynamiek."

U krijgt daar energie uit?

"Ja, absoluut. Maar als ik dat zeg, realiseer ik me ook dat ik het zal missen. Op het moment dat we dit uitzenden, ben ik geen voorzitter meer."

"Ik hoop uiteraard wel dat ik nog debatten kan doen, niet als voorzitter, maar als parlementslid dan. Ik heb gemerkt hoeveel energie ik haal uit gesprekken met mensen, uit debatten en uit de nagesprekken daarna. Dat vond ik echt fantastisch."

Hebt u nooit overwogen om zelf kandidaat te zijn voor het voorzitterschap in plaats van co-voorzitter te blijven?

"Dat had een optie kunnen zijn, maar ik denk dat het voor de partij op dat moment beter was om een nieuwe start te maken. Ik ben blij met de rol die ik heb vervuld. Zoals ik al zei, ik ben een fan van adrenaline, en dat paste bij wat ik de afgelopen tweeënhalf jaar heb moeten doen. Mijn rol was vooral die van crisismanager. De partij stond tweeënhalf jaar geleden voor grote uitdagingen, en nu nog steeds, maar op een andere manier."

Groen kwam uit een periode van een bijna-burgeroorlog, toen u overnam. Hoe hebt u dat ervaren?

"Er waren inderdaad veel interne conflicten en we kregen ook kritiek van buitenaf. Het was echt moeilijk op dat moment. Maar ik vond het een uitdaging om de rug te rechten, mijn energie in te zetten en er volledig voor te gaan.” 

“Ik hoop dat ik samen met Jeremie Vaneeckhout (Groen) op dat moment de juiste persoon was om de situatie aan te pakken. Nu denk ik dat het tijd is om die fase af te sluiten. We hebben vijf jaar gewerkt en een resultaat van 7,5 procent gehaald. Dat is niet iets om enorm trots op te zijn, maar het is wel een basis waarop verder gebouwd kan worden. Ik denk dat het nu beter is als iemand anders het overneemt."

In de laatste dagen van de campagne stuurden jullie een e-mail waarin jullie aangaven dat “Groen nodig was”, een gevecht om boven de kiesdrempel te blijven. Was er sprake van paniek?

"Paniek is niet het juiste woord, maar we hebben tijdens de hele campagne, en zelfs daarvoor, constant moeten vechten tegen het idee dat we onder de kiesdrempel zouden belanden. Elke peiling opnieuw... Peilingen bepalen de politieke realiteit. Als de media continu schrijven dat Groen de kiesdrempel niet zal halen, wordt dat een nieuwe realiteit, ook al klopt dat niet. Dat merkten we tijdens de campagne. In plaats van ons verhaal te kunnen vertellen, moesten we telkens vragen beantwoorden over die kiesdrempel. Dat was frustrerend."

Was dat een soort self-fulfilling prophecy?

"Een beetje wel. Die nieuwe realiteit klopte niet met de feiten. We hebben de peilingen geanalyseerd en zagen dat we tussen de 4 en 12 procent zouden scoren. Tja…Dan weet je echt niets hé.” (lacht) 

“Maar als het idee van de kiesdrempel voortdurend in de media verschijnt, wordt dat ook wat mensen thuis denken. Dan moet je daartegen vechten en mensen uitleggen dat Groen echt nodig is."

Hoe reageerden uw leden daarop?

"Onze leden willen dat hun stem rendeert. Dat is heel logisch. Als kiezers horen dat we de kiesdrempel niet halen, twijfelen ze. Daarom moesten we duidelijk maken wat er op het spel stond. Als wij er niet meer bij zouden zijn, zou dat een groot gemis zijn. Ik ben blij dat we dat in de laatste dagen hebben benadrukt."

Petra De Sutter was jullie boegbeeld tijdens de campagne en deed het volgens velen goed.

"Petra heeft het fantastisch gedaan, zeker in debatten met bijvoorbeeld Tom Van Grieken over identiteit en genderkwesties. Dat ze indruk maakte, is duidelijk. In Oost-Vlaanderen heeft ze een geweldig resultaat geboekt, hoger dan de premier. Dat heeft echt een verschil gemaakt, en ik denk dat ze ook in andere provincies een impact heeft gehad."

Maar zou zij gewoon niet de beste voorzitter zijn?

"Ik ben ervan overtuigd dat ze een uitstekende voorzitter zou zijn. We hebben het er samen over gehad, en ik begrijp finaal ook haar overwegingen. Ik kijk heel positief terug op onze samenwerking."

Denkt u achteraf gezien dat het co-voorzitterschap misschien niet de juiste keuze was? Had u dat beter alleen gedaan?

"Nee, ik denk dat het co-voorzitterschap de juiste keuze was op het moment dat we dat beslist hebben. Daar ben ik van overtuigd. Als u me nu zou vragen of ik die keuze opnieuw zou maken, zou ik dat op dezelfde manier doen.” 

“De context en de situatie voor de partij waren toen anders. De partij had op dat moment baat bij twee mensen die zich volledig inzetten. De uitdaging was groot en er was maar een korte periode om daar iets aan te doen. Natuurlijk brengt zo’n constructie ook moeilijkheden met zich mee, zoals het lanceren van twee personen, maar ik denk dat het destijds de juiste keuze was. Nu is dat wellicht anders."

U zou nu dus een andere keuze maken?

"Voor de komende legislatuur vind ik het op zich een goede keuze om terug te keren naar één voorzitter. Dat past beter bij de huidige situatie."

Maar als ik naar uw antwoorden luister, krijg ik toch de indruk dat u het voorzitterschap misschien ooit nog eens zou overwegen.

"Ik heb veel energie en wil die graag blijven inzetten, maar er zijn ook andere manieren om de partij te steunen dan als voorzitter. We zitten nu in het Vlaams Parlement, en ik wil daar graag debatten opnemen voor de partij. Of dat nu in het parlement is of elders, ik zal dat altijd met plezier doen."

Op 9 juni heeft u afscheid genomen als co-voorzitter, maar op 13 oktober werd het officieel bekend dat u zou stoppen. Begrijp ik het goed dat u die beslissing al veel eerder had genomen?

"Dat klopt. We hebben die beslissing inderdaad al eerder genomen, maar het moment waarop we dat publiek maakten, was later. We keken terug op onze periode als co-voorzitters en zagen onszelf vooral als crisismanagers van de partij. We hebben een taak op ons genomen: de partij door een crisis loodsen en naar de campagne brengen. Dat was onze doelstelling."

Die crisis had te maken met interne rivaliteit, klopt dat?

"Ja, na de verkiezingen van 2019, waarin we een heel goed resultaat haalden, was de sfeer binnen de partij toch erg negatief. Er waren veel interne conflicten. Daar hoeven we niet flauw over te doen, die waren er gewoon. Die negatieve sfeer sleepte aan en beïnvloedde alles. Dat moest veranderen."

Er was toen veel te doen over de spanningen tussen bijvoorbeeld Herman Macchi en Christophe Calvo. Hoe hebt u dat ervaren?

"In de regering-Vivaldi kregen we vanuit alle hoeken kritiek. Dat was de situatie toen. Er moest echt een breuk komen, een frisse start. We moesten rechtop blijven staan en dat wilden we op een eerlijke manier doen. Ik denk dat we daarin geslaagd zijn. Met een resultaat van 7,5 procent kunnen we niet zeggen dat we een gat in de lucht springen, maar het is wel een basis om op verder te bouwen."

Vindt u dat het co-voorzitterschap uiteindelijk de juiste oplossing was voor de partij?

"Ja, dat denk ik wel. Toen wij besloten om het co-voorzitterschap op te nemen, was dat in de context van een crisis. We wisten dat er een breuk nodig was en dat we de partij op een positieve manier moesten heropbouwen. We hebben ervoor gekozen om dat eerlijk en met rechte rug te doen. Dat hebben we ook gedaan. Het resultaat was 7,5 procent. Dat is niet iets om een gat in de lucht van te springen, maar het biedt wel een basis om verder op te bouwen."

En toen kwam het moment om te beslissen: gaat u door of geeft u het voorzitterschap door aan iemand anders? Hoe kwam u tot die beslissing?

"Toen onze taak erop zat, voelden we dat het beter was voor de partij om het voorzitterschap door te geven. Het is belangrijk dat iemand anders nu verder werkt aan die opbouw, op de fundamenten die wij hebben gelegd. Dat is beter voor de partij. Tegelijkertijd stel ik me wel de vraag of de nieuwe voorzitter, die uit drie relatief onbekende kandidaten zal worden gekozen, niet weer van nul moet beginnen."

Vindt u dat de nieuwe voorzitter echt helemaal opnieuw moet beginnen?

”Niet helemaal van nul, want er ligt veel werk klaar waar verder op kan worden gebouwd. Er is een sterke ploeg parlementsleden met veel energie die klaarstaan om aan de slag te gaan. Dat biedt een stevige basis. Het grote verschil is dat Jeremie en ik eigenlijk maar twee jaar hadden, waarvan slechts één jaar echt beschikbaar was voor werk, omdat daarna de campagne begon. De nieuwe voorzitter krijgt vijf jaar. Dat is voldoende tijd om een degelijk traject uit te bouwen."

We hadden het over hoogtepunten, maar had u ook een dieptepunt het afgelopen jaar?

"Mijn hoogtepunt lag in de campagne, maar mijn dieptepunt was meer politiek en maatschappelijk van aard. Wat er gebeurt in Gaza, maar ook op andere plaatsen, vond ik vreselijk. Het ergste is niet alleen de gruwelijke feiten zelf, maar ook de manier waarop de wereld, en vooral de politiek, toekijkt. Die machteloosheid frustreert me enorm."

Wat frustreert u daar precies aan?

"Je ziet mensen massaal betogen, iedereen is verontwaardigd, en toch verandert er niets. Ik geloof oprecht in politiek, in de mogelijkheid om iets te doen. Maar hier faalt de politiek op alle niveaus. Het is zo frustrerend om te zien dat we economisch blijven samenwerken met Israël, terwijl we dat niet doen met Rusland. Waarom is dat verschil er? De machteloosheid waarmee je ziet hoe een volk zoveel pijn wordt aangedaan, dat vond ik toch wel het dieptepunt van het voorbije jaar."

Hebt u een verrassing gehad dit jaar, iets wat u het meest heeft verrast?

"Ja, dat speelt zich ook af in het buitenland. Heel recent, maar Syrië... Dat vond ik verrassender dan Donald Trump. Dat zo’n gruwelijk regime omvergeworpen wordt, daar is jaren voor gestreden. En ineens was het er."

Dat is wel dubbel, denk ik. Een kaarthuis dat instort, maar het resultaat is ook verschrikkelijk: massagraven, strafkampen, of misschien zelfs vernietigingskampen.

"Ja, absoluut. En de vraag is wat er nu in de plaats komt. Ik gun die mensen, die hun leven hebben gegeven of gevlucht zijn, om even vreugde te voelen waarvoor ze al die offers hebben gebracht. Ik hoop echt dat ze nu democratisch verder kunnen en een mooie toekomst krijgen. Maar dat gebeuren zelf heeft veel mensen enorm verrast."

Het heeft natuurlijk ook impact op Europa. Syrië is een van de grootste landen van waaruit vluchtelingen kwamen. Denkt u dat dat een dossier wordt waar Groen zich in een nieuwe federale regering anders over kan uitspreken? In Vivaldi hebben veel mensen op straat moeten slapen.

"Dat blijft een van de pijnlijkste zaken. Het feit dat België werd veroordeeld voor mensenrechtenschendingen vanwege de situatie van mensen op straat... Dat was de harde realiteit, en dat was politiek én menselijk moeilijk. Daar doe ik niet flauw over. Het blijft schrijnend."

Was dat een dossier waarvoor u heeft overwogen om de regering te laten vallen?

"Ja, dat is iets waar je diep over nadenkt. Je vraagt je af of je nog impact kunt maken. Als het antwoord nee is, kun je moeilijk verder. De reden dat we zijn gebleven, was omdat we nog steeds aan de regeringstafel konden blijven kloppen. Zo hebben we meer noodopvangplaatsen kunnen afdwingen. Maar het was niet genoeg, dat moet ik toegeven."

Vivaldi leek vanaf het begin al een moeilijk project. Hoe kijkt u daar nu op terug?

"Dat klopt. Vivaldi was nooit een ‘liefdeskind’, maar een zakelijk project. Bij de start was er veel enthousiasme, maar vooral een groot verantwoordelijkheidsgevoel. We zaten midden in de coronacrisis, met gigantische gevolgen voor de volksgezondheid en economie. Het was een rationele keuze, minder een emotionele. In het begin ging dat nog, maar daarna voelde je dat de liefde er niet was. En dat gebrek aan basis om verder te gaan speelde ons parten."

Was dat gebrek aan wederzijds gunnen in de regering een les voor u?

"Ja, absoluut. Als je samenwerkt, moet je elkaar iets kunnen gunnen. Dat was er te weinig, en zonder dat wordt het heel moeilijk om samen beleid te voeren. Dat neem ik echt mee uit die twee jaar."

Hoe blikt u terug op uw contacten met de andere Vivaldi-voorzitters, zoals Georges-Louis Bouchez?

"Ik had veel contact met alle voorzitters achter de schermen. Die gesprekken verliepen altijd op een positieve en vriendelijke manier. Daar ben ik eerlijk in. Het beeld naar buiten toe was vaak erger dan de realiteit."

Dat is misschien iets positiefs om mee te nemen naar 2025. Hoe kijkt u naar de nieuwe Vlaamse coalitie waarin u actief bent?

"De nieuwe Vlaamse regering is redelijk snel gevormd. De grote vraag is natuurlijk wat het verschil wordt met de vorige regering. Ik kom nu net uit de begrotingsbesprekingen, en het wordt interessant om te zien hoe het verder evolueert."

Wat zou u de nieuwe Vlaamse regering willen vragen of meegeven?

"We zien toch een verderzetting van centrumrechts beleid. Ik had gehoopt dat het een stukje anders zou zijn. Als je kijkt naar de grote beloftes die voor de verkiezingen zijn gedaan en wat daarvan nu wordt gerealiseerd, dan zie je dat die beloftes niet volledig worden ingelost. Voor ons blijft klimaatbeleid altijd een belangrijk thema. Het was geen groot verkiezingsthema dit jaar, maar ik vrees dat klimaat de komende jaren alleen maar actueler zal worden. Dat hebben we de afgelopen tijd al meer dan genoeg gezien."

In de race om het voorzitterschap klonk het dat Groen moet terugkeren naar klimaat als kernboodschap, en niet te veel focus moet leggen op bijvoorbeeld woke of genderkwesties?

"Het is altijd fijn als een campagne gaat over je core business. In 2019 was klimaat hét thema van de verkiezingen. Toen konden we ons verhaal vertellen en dat voelde sterk. In 2024 ging het echter meer over Petra De Sutter en identiteit of genderdiscussies. Dat zijn belangrijke onderwerpen, maar het betekent wel dat het moeilijker is om klimaat prominent op de agenda te krijgen. Als er geen enkel debat over klimaat gaat, kun je dat nog zo vaak proberen, maar het blijft een uitdaging."

Het was strategisch niet de beste keuze om in te gaan op die debatten rond genderkwesties?

"Ik denk dat het logisch was dat we daarop in gingen. Het debat rond transgenders werd een groot thema, en voor ons is het vanzelfsprekend om de kant te kiezen van minderheidsgroepen in de samenleving. Dat is het DNA van onze partij. Die keuze was politiek belangrijk, ook al maakte dat het moeilijker om andere thema’s, zoals klimaat, naar voren te brengen."

Eén van de opvallende fenomenen na de gemeenteraadsverkiezingen was wat er in Gent gebeurde met de ‘Licht en Liefde’-beweging?

"Dat is inderdaad een interessant voorbeeld. Als je kijkt naar de protestbewegingen die zijn ontstaan, dat heeft zeker een rol gespeeld. En in Gent was de situatie ook echt speciaal: mensen verstonden niet waarom de coalitie er niet kon verder gaan.”

In Borgerhout zijn jullie uiteindelijk wél zelf met de N-VA in zee gegaan. Dat is toch wel straf, in het licht van dat verhaal in Gent?

"Voor de verkiezingen werd in Gent in de campagne door ‘Samen’ steeds gezegd dat ze met Groen zouden doorgaan als dat mogelijk was, en dat we zo progressief mogelijk wilden besturen. Dat werd duidelijk gecommuniceerd.” 

“Maar op de verkiezingsavond zelf kwam al het signaal dat dat niet zou gebeuren. Vooruit koos ervoor om Groen opzij te schuiven en meteen de N-VA erbij te betrekken. Dat voelde vreemd, zeker na de beloftes. In Borgerhout lag dat echter anders. Daar heeft het proces veel langer geduurd en is pas vorige week afgerond."

Wat was daar dan het issue?

"We hebben geprobeerd om de huidige coalitie met Vooruit, PVDA en Groen verder te zetten. Vooruit gaf echter aan dat ze die coalitie niet wilden voortzetten. We hebben ook geprobeerd met PVDA een akkoord te bereiken, maar dat verliep niet soepel. De samenwerking van de voorbije jaren liep al stroef, en dat kwam naar voren in de voorstellen die we kregen. Die waren niet sterk genoeg om overtuigende resultaten te behalen voor de Borgerhoutenaar."

Dus de N-VA had uiteindelijk betere voorstellen?

"Het kwam deels doordat Vooruit de link met de stad bestuurde. Die zouden we verliezen als we alleen met PVDA in zee gingen. Een coalitie met de N-VA blijft voor ons altijd moeilijk, maar in dit geval konden we meer resultaten boeken voor Borgerhout. Dat gaf de doorslag."

Het is opvallend, want jullie gaan in Brussel mogelijk ook een coalitie met de N-VA aangaan voor het Brusselse gewest?

"Dat is geen coalitie van de liefde, maar van de ratio. Het draait om praktische overwegingen en resultaten."

Goede voornemens of een wens voor het komende jaar?

"Goede voornemens heb ik niet echt; ik zie wel wat er elke dag op me afkomt. Wat ik hoop, is dat er sneller oplossingen komen voor de grote conflicten in de wereld. Het klinkt misschien wat clichématig, maar er zijn zoveel mensen die elke dag lijden of sterven. Denk aan wat er gebeurt in Gaza of Oost-Congo. Ik hoop dat we daar vooruitgang in kunnen boeken."