Hoogspanning over supernota: Vooruit pusht naar links, LE en cd&v duwen mee, maar “heel de boel ondersteboven zetten” willen MR en N-VA niet meer

🚩 Arizona staat voor haar moeilijkste week: raken ze eruit met de supernota? Zoals die nu voorligt, is ze onaanvaardbaar voor Vooruit, cd&v en LE. “Er is geen respect voor ons,” klinkt het hard van op links.

🪓 Maar tegelijk botsen ze op de MR en ook N-VA: daar geeft men aan dat de grote lijnen van de nota zo moeten blijven. Om de MR het compromis te laten slikken, sloop er zelfs opnieuw een tax cut in de teksten.

💶 Tegelijk worden ook institutionele hervormingen een heel lastige opdracht. Sammy Mahdi (cd&v) stuurde daar Annelies Verlinden (cd&v), die zowaar op de rem ging staan om de partijdotaties te verminderen.

🪜 Vooral Maxime Prévot (LE) ziet elke communautaire stap dan weer niet zitten.

📺 Nieuwjaarsreceptie bij cd&v: Sammy Mahdi wil opnieuw de partij van de middenstand worden. Tegelijk haalde hij uit naar de collega-voorzitters die “al te veel media-optredens doen”.

🫡 Tom Van Grieken (Vlaams Belang) verbreedt de cirkel mensen rondom hem: Barbara Pas (Vlaams Belang) en Chris Janssens (Vlaams Belang) worden vervangen als ondervoorzitters door youngsters Filip Brusselmans (Vlaams Belang) en Britt Huybrechts (Vlaams Belang).

🚠 Hoera-berichten over de buitenlandse investeringen in Vlaanderen vanuit Davos, van Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA), botsen wat met de brute cijfers van de Nationale Bank: de jobcreatie zit enkel nog bij de overheid.

🗣️ Het wordt een beetje herhaling van hetzelfde, maar de PS in Brussel noemt de N-VA “anti-Brussels, anti-Franstalig, anti-diversiteit, anti-vrijheden, anti-gelijkheid”. Nee, dus niet in één coalitie samen.

“Het uur van de waarheid nadert.” Verschillende onderhandelaars geven aan dat het hard tegen onzacht is, over de kern van Arizona: de supernota. Langs links staat Conner Rousseau (Vooruit) onder “enorme interne druk,” zo bevestigen bronnen bij de Vlaamse socialisten. Voor Rousseau is de supernota die formateur Bart De Wever (N-VA) voorlegde absoluut niet voldoende. Men spreekt van “een gebrek aan respect” voor de Vlaamse socialisten, die vinden dat ze net al veel compromissen deden. Ook cd&v en LE steunen die kritiek van Vooruit op bepaalde punten. Maar op rechts weigert Georges-Louis Bouchez (MR) veel op te schuiven: formateur De Wever heeft ook opnieuw 1 miljard tax cut in de tekst gezet, als deel van het compromis. Zowel de MR als de N-VA zelf zijn niet meer van plan om nog veel grote veranderingen te maken.

In het nieuws: Vandaag even terug andere ‘knelpunten’.

De details: De formateur laat de supernota even voor wat ze is. Maar de spanning stijgt enorm, in de laatste rechte lijn. Arizona zal de convergentie moeten maken van links en rechts in één kabinet, en daarbij neemt de druk vooral op Vooruit toe om mee te gaan met de plannen van de formateur.

• “Zeer grote spanningen, nu het einde nadert. En daarbij is het zelfs geen theater dat Rousseau onder druk staat van zijn eigen partij, helaas.”

• Iedereen binnen Arizona zag het gisterenmiddag zeer goed: de frictie tussen links en rechts, met name Vooruit-voorzitter Rousseau, die zich absoluut niet lekker voelde met wat in de nieuwste versie van de supernota door formateur De Wever is gepresenteerd.

• Daarbij blijft het kader van een inspanning van 23 miljard overeind, met tweederde in besparingen en hervormingen, en een derde in ‘discretionaire maatregelen’, waarvan nog eens een derde (dus 11 procent of zo’n 2,5 miljard) in de fiscaliteit. Daarin is het stuk ‘sterke schouders’ verstevigd. En ook de tax shift, o zo belangrijk voor cd&v, is substantieel: 6 miljard.

• Maar tegelijk dook er ook opnieuw een ‘tax cut’ van zo’n 1 miljard op, bovenop die 6 miljard, in de update van de supernota. Opvallend, want die was er in vorige rondes uitgegaan. Al had de formateur wel al aangegeven dat ze zou kunnen terugkeren, om het compromis te maken.

• Alleen, zo zag men het op links absoluut niet. “Bouchez moet blijkbaar geen moeite doen, die nieuwe supernota is eigenlijk een grote knieval voor de MR,” zo klonk het scherp op links in Arizona.

• Want een aantal van de compromissen die links in de onderhandelingen “in de diepte” dacht binnengehaald te hebben, onder meer in de arbeidsmarkt, raakten toch niet in de update van de supernota. Daarom vonden zowel Vooruit, cd&v als LE het “niet voldoende een compromistekst”.

Gevolgd: De nieuwe supernota overleeft de eerste test met alle voorzitters niet echt.

• De bijeenkomst zondag, om voor een eerste keer met de vijf voorzitters de nieuwe supernota te bespreken, verliep bijgevolg “zeer, zeer moeilijk”. Rousseau was volgens insiders bijzonder scherp in de meeting, maar kreeg stevige steun van Sammy Mahdi en Maxime Prévot.

• Vooral die laatste vond dat de nota in de verkeerde richting opgeschoven was: “Dit staat haaks op de inspanningen en openingen die Conner al gedaan heeft,” zo stelde de LE-voorzitter.

• Tegelijk nuanceert men die ‘steun’ voor Vooruit ook: zowel cd&v als LE spelen als centristen hun klassieke spel, met een zoektocht naar elementen uit beide kampen, links én rechts, om zoveel mogelijk het compromis in hun richting te krijgen.

• De knoop zit vooral bij Vooruit zelf, waar dit weekend ook heel stevig intern vergaderd werd en waar “intern de druk op Rousseau wel enorm toeneemt,” zo is binnen de partij te horen.

• Tegelijk is er bij de MR maar ook bij de N-VA niet gigantisch veel bereidheid om nog veel te schuiven. “Schoonheidsprijzen voor compromissen ga je in België nooit krijgen, maar als we niet een beetje doorpakken, dan heeft het gewoon geen zin,” zo stelt een onderhandelaar.

• De Vooruit-voorzitter zal niet meteen moeten beslissen: De Wever hield gisterenavond nog wat bilateraal overleg, maar naar een forcing ging het niet. Daarvoor was het te vroeg.

• Het kookpunt is vermoedelijk voor later deze week, al laat de formateur niet in zijn kaarten kijken. Vandaag gaat het wel enkel over andere ‘knelpunten’: er is nog genoeg ander werk.

Opvallend: Bouchez vertrok uit de onderhandelingen, naar de studio’s van RTL.

• “Georges-Louis Bouchez blijft natuurlijk Georges-Louis Bouchez, die gaat doodleuk naar televisie tussendoor, terwijl de anderen bilaterales hebben,” zo bevestigen betrokkenen bij de Arizona-onderhandelingen over gisteren.

• Dat Bouchez tijdens de onderhandelingen naar RTL trok, om daar om 19 uur zijn licht te laten schijnen op Arizona, maar vooral op zijn eigen partij, was natuurlijk geen toeval: net één week geleden was Sophie Wilmès (MR) bij diezelfde journalist Martin Buxant de vuile was van de Franstalige liberalen gaan buiten hangen. 

• Dat het een schande was dat er mensen van Chez Nous zomaar bij de MR binnen mochten, én vooral dat het vicepremierschap en het voorzitterschap van de partij niet combineerbaar waren, was Wilmès komen zeggen.

• De andere voorzitters waren wel vooraf op de hoogte dat Bouchez er van tussen zou muizen, maar er was toch ook wat ongeloof: “De Wever laat dat zomaar toe?” klonk het. Nochtans was men ook bij de formateur allerminst enthousiast over de demarche van de MR-voorzitter.

• In elk geval: Bouchez moest en zou gaan, om zijn interne winkel bij de MR op orde te houden. Want niet toevallig benadrukte hij dat “er verschillende scenario’s mogelijk zijn” eens er een regeerakkoord is, over zijn eigen rol: met andere woorden, een combinatie kan wél, volgens hem.

• En welke post dan? “Ik zal u iets toevertrouwen. Ik ben zo gepassioneerd door de politiek en ik heb zo veel zin om dingen te veranderen, dat eerlijk gezegd alle ministeries mij interesseren. Maar ik ben ook een redelijk iemand. En ik weet dat je in het leven keuzes moet maken,” zo stelde Bouchez zonder schroom. Hij zal dat “in het belang van het land doen,” zo gaf hij nog mee, zonder te knipperen met de ogen.

• In de wandelgangen bij de MR is ondertussen wel te horen dat de kans groot is dat Bouchez op deze manier geen minister wordt: hij is niet van plan de greep op de partij te lossen, en als het te veel commotie veroorzaakt om de statuten te wijzigen, zal hij het niet doen. 

Ook zaterdag moeilijke discussies: De partijdotaties verminderen kan plots niet meer voor cd&v.

• Zondag was het sociaal-economische luik, zaterdag al kwam het institutionele aan bod. Daarin zat een communautair luik, maar er is ook een deel ‘soberheid’, waarbij de politiek toch een aantal besparingen op zichzelf zou moeten toepassen. Onder meer de afschaffing van de Senaat en de lonen en pensioenen van de parlementairen zitten daaronder.

• Eén heel belangrijke vraag daarbij: de partijdotaties. Vandaag krijgen Belgische partijen wel heel ruime financiële toelages. Aan Vlaamse kant leek er al langer een consensus dat dit fors verminderd moet worden: in de Kamer was daar in de vorige regeerperiode zelfs telkens unanimiteit aan Vlaamse kant rond, en waren het de PS en de MR die dwarslagen.

• Groot was dus de verbazing dat cd&v zaterdag niet alleen in plaats van voorzitter Sammy Mahdi de huidige minister van Institutionele Hervormingen Annelies Verlinden stuurde, maar vooral dat zij op de rem ging staan over uitgerekend die partijdotaties. 

• “Het was met geen pen te beschrijven. Echt onwaarschijnlijk,” zo klinkt het bij een onderhandelaar. “Ongelofelijk,” zegt een ander. De MR, die altijd een koele minnaar van het idee was, alleen al om gewoon geen indexatie meer toe te passen, kon achteroverleunen.

• Feit is dat, net als in de andere meetings over elke institutionele bijsturing, Verlinden er leek bij te zitten om het allemaal zo complex en onuitvoerbaar mogelijk te maken. Niet bepaald een sfeer om de N-VA het gevoel te geven dat ze op dat vlak “iets substantieel binnenhalen.”

Het communautaire: Prévot ligt dwars.

• Nochtans is dat net wat Vooruit wel probeerde te doen: de N-VA wat comfort geven op hun communautaire flank, in de hoop om zo sociaal-economisch wat ruimte te krijgen in ruil. Want een aantal van de voorstellen die Sander Loones (N-VA) kwam presenteren, kregen duidelijk bijval van de Vlaamse socialisten.

• Die waren onder meer op het 'asymmetrisch beleid’ voor de arbeidsmarkt en de gezondheidszorg de felste verdedigers. En daar leek de MR eigenlijk ook niet meer dwars te liggen. Dat hoefde ook niet, onderhandelingstechnisch.

• “Het was vooral Maxime Prévot die hier enorm op de rem ging staan. Bouchez moest derhalve dus niets doen,” zo omschrijft een tafelgenoot. Onder meer een eigen rechtbank voor Halle-Vilvoorde blijft ondenkbaar voor Prévot, net als het regionaliseren van de NMBS of het regionaliseren van politiebevoegdheden.

• Tegelijk bleek ook daar cd&v met Verlinden allerminst een bondgenoot voor de N-VA aan de onderhandelingstafel: “Cd&v is geen Vlaamsgezinde partij meer. Waarvan akte,” zo stelde een N-VA’er droog, na afloop.

• De positionering van Vooruit in het communautaire verklaarde meteen ook de wat bittere gevoelens een dag later, toen de discussie over het sociaal-economische kwam: Rousseau had niet bepaald het gevoel ‘beloond’ te zijn, voor zijn steun aan N-VA een dag eerder.

Genoteerd: Cd&v gaat op zoek naar de oude NCMV-flank.

• “On est tous dans le même bateau.” Sammy Mahdi gebruikte op zijn nieuwjaarsreceptie in Brugge zowaar een citaat in de andere landstaal, wat hij treinconducteurs niet graag ziet doen. 

• Mahdi, zelf deels in het Frans opgevoed, gebruikte de metafoor om het over de geplande besparingen te hebben: “Iedereen beseft dat we zullen moeten besparen, maar niemand mag de volledige rekening van het buffet gepresenteerd krijgen. (...) Wie zijn peddels stilhoudt, maakt de overtocht voor de anderen alleen maar zwaarder,” zo bezwoer hij de leden van cd&v, die naar Brugge waren afgezakt.

• Daar hield Mahdi toch mooi, zoals het cd&v betaamt, de kerk in het midden: “Liberale partijen als de N-VA en de MR moeten aanvaarden dat er geen marge is om allerhande fiscale voordelen voor de happy few in stand te houden. Net zoals het voor de Vlaamse socialisten noodzakelijk zal zijn om de vijs ten aanzien van werklozen en leefloners meer aan te spannen.”

• De voorzitter van cd&v loopt over van het zelfvertrouwen: een overwinning van zijn lokale afdelingen op 13 oktober, waarbij cd&v opnieuw in 65 procent van alle Vlaamse gemeentebesturen zit, gaf Mahdi de nodige ruggensteun.

• Ook intern is er meer rust: Vlaamse ministers Hilde Crevits (cd&v) en Jo Brouns (cd&v) zijn tevreden dat ze opnieuw in de coalitie zitten, en federaal kan Mahdi straks nog opnieuw kiezen wie welke post krijgt. 

• Het viel op dat, op het podium, Annelies Verlinden spontaan voorzitter Mahdi in de bloemetjes zette voor het “ongelooflijke en schitterende werk” dat die verricht in de federale onderhandelingen. Iedereen heeft de voorzitter nodig in deze fase.

• Communicatief zette Mahdi zijn partij andermaal fors af tegen de N-VA: hij pakte uit met zijn 120 burgemeesterssjerpen en de slogan “Tegenover één adelaar in Antwerpen, staan er 120 oranje vlaggen overal in Vlaanderen.”

• Mahdi blijft inzetten op cd&v als “warme conservatieve centrumpartij,” maar wil wel graag een naamsverandering. Plus een vernieuwingsopdracht, die ook op rechts opnieuw wat de verwaarloosde oude vleugel van het NCMV (het Nationaal Christelijk Middenstandsverbond, dat vervelde tot het politiek neutralere Unizo) terug naar de partij moet halen. 

• Mahdi ziet daar opties, met de implosie van Open Vld. “Het Unizo-publiek zat jarenlang bij ons. We willen weer aantrekkelijk zijn voor de kmo’s. Zij spelen hun rol in de gemeenschap. Hen willen we weer overtuigen, niet die grote multinationals,” zo stelde hij aan De Standaard. Hoe cd&v precies dan opnieuw de partij van de middenstanders zal worden, is wel nog onduidelijk. 

• In de Zweedse regering ontpopte de voormalige kopman van Unizo, Kris Peeters (cd&v), zich tot het “linkse gelaat” van die coalitie, en nam hij heel andere standpunten in dan die van de middenstandsvereniging.

• En recenter, in de Vivaldi-coalitie, was het hardnekkig terugdringen van het fiscaal gunstregime van auteursrechten door minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) niet bepaald een populaire maatregel bij veel middenstanders.

• Ook opvallend: Mahdi wilde graag onderstrepen dat hij “als enige Arizona-voorzitter de voorbije maanden geen interviews gaf.” “Al die media-optredens brengen ons niet dichter bij een oplossing en irriteren de mensen meer dan wat anders. Vaak denk ik dan: zwijg nu toch eens allemaal en onderhandel aan tafel.”

• Een beetje een bizarre positionering: op het platform Instagram gaf Mahdi de afgelopen weken, vaak als enige betrokken partijvoorzitter, haast dagelijks een update van de onderhandelingen. En ook aan de poorten van de Wetstraat 10, waar de Arizonisten vergaderen, verscheen de cd&v-voorzitter toch regelmatig voor commentaar voor de camera’s. 

• Niemand lijkt in deze heiliger dan de paus: iedereen van Arizona praat met de pers, voor en achter de schermen.

Opvallend: Tom Van Grieken herschikt zijn partijtop.

• Vanmorgen nog was Van Grieken volop onderweg naar Washington DC, via een late vlucht langs Frankfurt, om toch maar op tijd in de Amerikaanse hoofdstad te raken voor de inauguratie van Donald Trump, waar hij is uitgenodigd.

• Tegelijk hertekent Van Grieken zijn inner circle wat, of beter, hij breidt ze uit. Want er komen twee nieuwe, jonge ondervoorzitters voor de partij, naast de onbetwiste leider. 

• Vlaams Parlementslid Filip Brusselmans, de gesel van Vlaams Belang op cultuur in dat halfrond, krijgt promotie, net als Kamerlid Britt Huybrechts, die volop op migratie wordt uitgespeeld. Brusselmans is van Oost-Vlaanderen, wat op termijn concurrentie betekent voor Guy D’haeseleer, nu burgemeester van Ninove, als lijsttrekker daar.

• Het is tegelijk een stapje achteruit voor Chris Janssens en Barbara Pas, die tot nu toe zowel fractieleiders als ondervoorzitters waren. Het gaf het beeld van een gesloten top-drie bij het Belang, en dat opent Van Grieken nu dus wat, met verdere verjonging.

• “We zijn fors sterker uit de verkiezingen gekomen en hebben heel wat nieuw en jong talent in huis. Dat willen we ook weerspiegeld zien in ons partijbestuur,” zo stelt de voorzitter.

• Ook opvallend: Kamerlid Kurt Moons (Vlaams Belang) is een andere nieuwkomer, die nu promotie krijgt tot ‘Algemeen Directeur’ van de partij. Moons was in een vorig leven de CEO van Brantano en van 2009 tot 2020 voorzitter van de denktank Pro Flandria. Hij werd op 9 juni verkozen in de Kamer.

• Op zijn nieuwjaarsreceptie, niet toevallig in Ranst, waar het Vlaams Belang in de meerderheid raakte, riep Van Grieken gisteren op om opnieuw verkiezingen te houden, als er tegen eind deze maand geen regering is. Dat lijkt weinig waarschijnlijk: er moet een meerderheid in de Kamer zijn én Vivaldi, de ontslagnemende regering, moet akkoord gaan.

• Tegelijk haalde hij nog eens keihard uit naar de N-VA, zo langzamerhand de aartsvijand van Van Grieken. De Wever hield immers, meest strak van alle partijvoorzitters, de deur richting lokale coalities potdicht. 

• “In de Belgische politiek geldt nog steeds een ijzeren wet: als links de verkiezingen wint, krijgen we een links beleid. Als rechts de verkiezingen wint, krijgen we ook een links beleid, met dank aan Bart De Wever. De N-VA zou nochtans nooit in een federale regering stappen zonder confederalisme. In 2014 verdween het Vlaamse programma van de N-VA in de diepvries, vandaag is er zelfs geen diepvries meer.”

Vanuit Davos: “Hoera, we doen het goed.”

• Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA) gaat voor de eerste keer naar Davos, naar het World Economic Forum: ooit een hoogmis van de westerse geïndustrialiseerde wereld, vandaag een beetje vergane glorie.

• Maar dat laat Diependaele niet aan zijn hart komen: hij kwam gisteren met een triomfantelijk persbericht. Nog nooit investeerden buitenlandse bedrijven zoveel in Vlaanderen: “277 nieuwe buitenlandse investeringsprojecten, goed voor een recordbedrag van 5,4 miljard euro aan buitenlandse investeringen en ruim 5.000 nieuwe jobs.”

• “En dit terwijl we leven in economisch uitdagende tijden. Onze logistiek en centrale ligging, en vooral onze innovatieve ideeën blijven investeerders overtuigen. Vlaanderen is meer dan ooit ‘open for business’,” zo stelt Diependaele.

Vanuit België: Een heel andere analyse, van de Nationale Bank.

• De jobcreatie in België vanuit de privésector is zo goed als stilgevallen, zo zegt de Nationale Bank, in een nieuw rapport over de werkgelegenheid, over de eerste negen maanden van 2024, zo schrijft Het Nieuwsblad.

• In 2024 verdwenen er zo liefst 6.000 jobs in de privésector. Daarbij waren een paar grote ontslaggolven, bij busbouwer Van Hool, autobouwer Audi en farmabedrijf Janssen Pharmaceutica.

• Daar tegenover staat de overheid, waar de jobs wel bleven groeien: er kwamen liefst 6.800 banen bij de overheid bij, onder meer in het onderwijs en bij Defensie. Er zijn nu zo meer dan 900.000 mensen aan de slag bij de overheid, zo weet de Nationale Bank.

Tenslotte: Welkom in de wereld van Ahmed Laaouej (PS).

• Geen feestje bij de PS zonder een felle uithaal naar de MR en de N-VA, moet Ahmed Laaouej, de baas van de PS in Brussel, dit weekend nog eens gedacht hebben. Op zijn nieuwjaarsreceptie gingen alle remmen los.

• "De beledigingen en racistische opmerkingen van een Theo Francken en anderen binnen de N-VA hebben onuitwisbare sporen nagelaten bij al degenen die er het slachtoffer van zijn, maar ik zal ze u besparen,” zo hield Laaouej nog eens een donderpreek.

• Hij had het over zijn ene vijand, “Georges-Louis Bouchez, die een cultuurstrijd is aangegaan tegen de vooruitgang en tegen progressieven en die ons wil domineren,” die met de andere vijand in bed is beland: “Een bondgenoot met een duister hart, Bart De Wever en zijn N-VA.”

• Die noemde hij iemand “die flirt met extreemrechts,” terwijl de N-VA volgens Laaouej “anti-Brussels, anti-Franstaligen, anti-diversiteit, anti-vrijheden en anti-gelijkheid” is. Wintersolden.

• Tot zover dus openingen om in 2025 een regering voor het Brusselse gewest te vormen. Tegelijk wees Laaouej er fijntjes op dat de enige andere optie voor de MR en LE om een coalitie te vinden, met Ecolo, helemaal dood is. “Want ik geef u mee wat ze bij Ecolo van de N-VA vinden: 'een racistische partij, waarmee het ondenkbaar is om te regeren.' Er is dus geen meerderheid in het Brussels Parlement voor een regering met de N-VA,” zo stelde Laaouej triomfantelijk.