Van 280 amendementen naar nog 150: hoe De Wever en Rousseau eind vorig jaar nieuw leven in onderhandelingen Arizona kregen

🌵 Vandaag onderhandelen over fiscaliteit: formateur Bart De Wever (N-VA) snijdt het moeilijkste hoofdstuk aan.

⚡️ Daarover een doorbraak forceren zou meteen een hele grote stap zijn richting een regeerakkoord: naast de begrotingstabel is het ongeveer het gevoeligste wat er is. Maar dat moet voor de komende dagen werk geven.

👷‍♂️ De onderhandelingen gaan ondertussen gestaag: over de arbeidsmarkt kan men afronden. De modaliteiten van de afschaffing van de oneindige werkloosheidsuitkering én het hervormen van het arbeidsrecht staan ook nog op de agenda.

🔪 Vanmorgen overigens even “dreiging” in de Wetstraat: een man met een mes probeerde de Zestien binnen te dringen.

🥊 Georges-Louis Bouchez (MR) blijft ondertussen interviews geven. Wat daarbij nog het meeste nazindert? Zijn uitspraak dat er “geen minister van Cultuur nodig is”. Les Engagés in alle staten.

🏦 Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA) zet nog even de puntjes op de i: “Er komt geen vermogenstoets voor premies, wel een verruimd inkomensbegrip.” Dividenden gaan meegeteld worden bij het inkomen.

⛷️ En MR-kopstuk Pierre-Yves Jeholet moet met de helikopter van de skipiste afgevoerd worden.

Net voor nieuwjaar dreigde Arizona helemaal te ontsporen: Vooruit was met een lawine aan amendementen komen opzetten op de supernota van De Wever. Georges-Louis Bouchez, maar ook de N-VA zelf, waren in alle staten. “Meer dan 500 tekstwijzigingen eisen ze: onwerkbaar”, zo liet de MR lekken. Bij plenair overleg vroegen de andere voorzitters dan ook duidelijkheid van Rousseau: wilde hij het wel nog doen lukken? Overleg tussen formateur De Wever en Vooruit-voorzitter Conner Rousseau kalmeerde vervolgens de zaak. En Rousseau deed een stevige geste: hij werkte twee dagen met zijn team volop door en herleidde het aantal amendementen van 280 (wat het werkelijke aantal was) naar nog 150. Een zet die De Wever apprecieerde en die nieuw leven in de Arizona-dynamiek blies. Al blijft het aantal tekstaanpassingen nog altijd heel hoog, want ook CD&V had 110 amendementen klaar. Het verklaart waarom het tempo niet gigantisch hoog kan liggen: al drie dagen wordt enkel over de arbeidsmarkt gepraat. Vandaag snijdt men wel de fiscaliteit aan: het moeilijkste onderwerp.

In het nieuws: Morgen moet De Wever naar de koning. Hij krijgt hoe dan ook verlenging.

De details: Geen nachtwerk vandaag. De formatie zit nu diep in de discussie over elk deel van de supernota: een nieuwe begrotingstabel op tafel leggen is nog te vroeg.

• “Een dreiging”, zo meldden de ordediensten vanmorgen aan de poorten van de Wetstraat 10, waar de voorzitter van de Kamer kantoor houdt en waar de onderhandelaars samen zitten te werken. Meteen werd de Wetstraatpers, die meestal op het bordes wacht, gevraagd om stante pede binnen de poorten van het gebouw te komen wachten. Dat was noodzakelijk voor de veiligheid: de deuren gingen meteen dicht.

• In cirkels rond de onderhandelaars volgden de obligate grapjes: was een “dreiging” geen schering en inslag met bepaalde voorzitters aan tafel?

• Finaal bleek het om een incident even verderop te gaan, bij afscheidnemend premier Alexander De Croo (Open VLD), aan de Wetstraat 16. Daar werd een man met een mes overmeesterd door de militaire politie toen die het gebouw probeerde binnen te dringen. 

• De man werd naar een politiekantoor overgebracht voor ondervraging: het is onduidelijk wie hij viseerde. De Croo reageerde “geschokt”.

Bij de onderhandelaars: Vandaag het stevigere werk van fiscaliteit.

• Het was om 10 uur vanmorgen meteen het begin van wat vandaag een lange dag moet worden, een soort marathon, voor De Wever morgen naar de koning trekt. Daarbij is het niet de bedoeling om het heel laat te maken: de “open agenda” die nog sinds vorige week gepland stond, komt wat te vroeg.

• “Dat nachtwerk is op zich al geen goed idee: meestal krijg je in dat soort nachten toch niet veel gedaan, tenzij dat echt de finale nacht van de onderhandelingen is, maar dat is het hier niet, hé”, zo stelde een bron.

• Daarbij wijst men er bij meerdere onderhandelaars op dat de aanpak nu toch ook anders is: “Het heeft nog geen zin om al met nieuwe begrotingstabellen te komen en daarover een nachtelijke sessie te doen als we eerst nog in detail alle maatregelen moeten bekijken.”

Waar het om draait: De nieuwe dynamiek van de onderhandelingen werd eind vorig jaar vastgelegd.

• Arizona hanteert inderdaad een wat aangepaste onderhandelingsmethodiek sinds het nieuwe jaar. Terwijl De Wever de afgelopen maanden telkens probeerde op te bouwen naar een piekmoment met een budgettair kader dat dan op tafel kwam en waarover men dan moest afkloppen, wilden de linkse partijen Vooruit, maar ook CD&V en Les Engagés, eerst in de diepte de sociaal-economische maatregelen uitwerken. Wekenlang werd daarover gediscussieerd.

• Met reden: de eis werd op bijzonder weinig enthousiasme onthaald op rechts. Daar vonden de N-VA en de MR dat er in de nieuwste versie van de supernota van De Wever al heel wat toegevingen zaten. Daar nog eens een ronde onderhandelingen op doen, “in de diepte”, zou de hele zaak alleen maar meer naar links doen opschuiven, was hun vrees.

• Dat leidde eind vorig jaar tot een flinke clash, toen eind december elke partij met de amendementen of tekstaanpassingen mocht komen op de bewuste supernota. Zowel De Wever als Jan Jambon bij de N-VA, maar zeker Bouchez bij de MR, verslikten zich in hun koffie. 

• Want Vooruit kwam met een karrevracht aan voorstellen en correcties. “Niet ernstig”, vonden beide partijen eigenlijk. In La Libre verscheen het getal van “500 amendementen”: een geur van crisis verspreidde zich over Arizona.

• Op de plenaire meeting die volgde kreeg Rousseau dan ook de pertinente vraag “of hij eigenlijk wel wilde dat het zou lukken?”. En daarop verzekerde hij dat hij dat absoluut wilde, maar dat hij vooral niet voor een partijcongres kon gaan staan om een regeerakkoord goed te keuren waarvan niet in detail alle maatregelen uitgewerkt zijn, zeker op sociaal-economisch vlak.

• Het was vooral de geste die Rousseau vervolgens deed, waar zowel de N-VA als de MR toch wat vertrouwen uit konden putten. Want de Vooruit-voorzitter werkte twee dagen door, vlak voor nieuwjaar, en herleidde met zijn medewerkers het aantal amendementen van 280 (wat het werkelijke aantal was) naar nog 150. “Dat zorgde wel voor wat herstel van vertrouwen”, zo zegt een onderhandelaar.

• Bij Vooruit zag men dat als een “heel duidelijk gebaar” om aan te tonen dat de Vlaamse socialisten wel degelijk aan tafel zitten om Arizona te doen lukken. Bij de formateur werd het sterk geapprecieerd, bij de MR kalmeerden de gemoederen. 

• Bovendien paste men na nieuwjaar ook de bezetting aan: enkel de voorzitters komen nu nog onderhandelen, geen extra volk aan tafel meer. Ook een belangrijke wijziging in het geheel.

• Tegelijk blijft het zo wel een uitputtingsslag: “150 amendementen is op zich nog heel veel”, zo is bij een betrokkene te horen. En Vooruit staat niet alleen: ook CD&V kwam met 110 amendementen, en ook Les Engagés heeft nog een heleboel opmerkingen.

Ten gronde: De MR doet de deur niet meer dicht over een vermogenstaks.

• Vanmorgen ging Bouchez nog eens langs bij de RTBF om weer een interview te geven. Al heel het weekend claimde hij de spotlights, met zijn nieuwjaarsreceptie en rondgang bij de afdelingen gisteren.

• Dat leidde wel tot wat irritatie bij andere onderhandelaars: zaterdag werd al vroeger gestopt voor de MR-voorzitter. En zondag waren er zelfs helemaal geen meetings, ook op zijn vraag. Tegelijk bleef Bouchez wel overal herhalen “dat er nu snel een regering moet komen”: “Maar hoe rijm je dat dan, als je zelf geen tijd vrijmaakt?”.

• Interessanter was misschien wel dat Bouchez aan de vooravond van de gesprekken over fiscaliteit geen taboes meer heeft. “De totale fiscale druk mag niet toenemen. Dat er een verandering zou zijn in de verdeling van de huidige lasten, daar ben ik nooit tegen geweest, maar het mogen geen extra belastingen zijn in het meest belaste land ter wereld”, zo stelde hij.

• De vraag die straks voorligt binnen Arizona gaat nog over hoe men de inspanning van één derde “discretionaire maatregelen” invult binnen het geheel. Over de grote lijnen is Arizona het immers eens: maximum 11 procent van de totale inspanning, of 2,5 miljard, zal uit nieuwe taksen én de strijd tegen fiscale fraude komen.

• Maar dat moet dus vandaag concreter gemaakt worden: meteen is dan wel duidelijk hoe groot of klein de “trofee” van Vooruit wordt over een taks op meerwaarde van aandelen. Maar het is slechts een stukje in een veel grotere puzzel.

• En hoe dan ook stijgt de belastingdruk niet in wat er nu voorligt: die 2,5 miljard wordt in de taks shift gecompenseerd. De vraag is eerder of een tax cut, die eerder wel circuleerde in plannen van de formateur, nog overeind blijft. Dat blijft uiterst gevoelige materie voor de MR.

Maar eerst: Ook de arbeidsmarkt moet nog afgerond worden.

• Dat het met de nieuwe methode tegelijk ook traag gaat, is wel duidelijk: drie sessies al spendeerde men aan het thema ‘arbeidsmarkt’, terwijl dat eigenlijk beschouwd werd als “het makkelijkste van al”.

• Maar de duivel zit hem in de details. Bij het schrappen van de werkloosheid in de tijd moeten er “modaliteiten” zijn voor oudere werknemers. En ook de bepaling dat er “geen verlies aan koopkracht” mag zijn, moest wel concreet ingevuld worden.

• Bovendien is er de update van het arbeidsrecht, dat al dateert van 1970. Dat was voor de PS altijd een groot taboe, maar Vooruit is wél bereid mee te gaan daarin. Maar ook daar is de vraag: wat wordt het dan concreet? Want zowel over nachtwerk als over andere, meer “flexibele” statuten wil de linkervleugel, met Vooruit, maar ook CD&V en LE, wel duidelijkheid: wat wordt dat dan concreet?

Nog even over Bouchez: De MR-voorzitter maakt maar weinig vrienden.

• Dit weekend nog herhaalde de MR-voorzitter zijn pleidooi om “alle partijvoorzitters in de nieuwe regering te krijgen”. Die oproep lanceerde hij in Le Soir, maar is niet nieuw. De argumentatie dat de voorzitters anders toch maar vanaf de zijlijn zich gaan staan moeien, is niet zo gek: in Vivaldi bleek dat met name het geval voor Bouchez zelf, net als voor Paul Magnette (PS).

• Alleen is het een oproep die zowel bij Sammy Mahdi (CD&V) als bij Rousseau niet evident ligt: beiden gaven al aan liever voorzitter te blijven, en beiden hebben een kandidaat voor de post van vicepremier die zich duidelijk manifesteert. Bij Vooruit is Frank Vandenbroucke (Vooruit) heel duidelijk de man, bij CD&V ziet Vincent Van Peteghem (CD&V) zich ook opnieuw op die positie.

• Veel meer frustratie veroorzaakte Bouchez met zijn uithaal over de post van minister van Cultuur. “Ik heb mijn idee over een ‘ideaal politiek model’. Ik zie bijvoorbeeld niet in waarom wij een minister van Cultuur moeten hebben. Dat bestaat niet in de Verenigde Staten, en toch is de Amerikaanse cultuur dominant in de wereld”, zo stelde hij.

• De uitspraak leidde tot de polemiek die de MR-voorzitter zo graag opzoekt. Heel de culturele sector in Franstalig België stond even op de achterste poten. Alleen was Bouchez misschien wel vergeten dat zijn coalitiepartner Les Engagés in Wallonië die minister van Cultuur levert.

• Bij LE waren ze hoe dan ook in alle staten: Elisabeth Degryse (LE), die niet alleen minister van Cultuur is, maar ook minister-president van de Franse Gemeenschap, zag zich genoodzaakt te reageren met een tekst: “Er is net een minister van Cultuur nodig als orkestleider, die ook de wil toont om het algemeen belang én de culturele diversiteit te verdedigen. Cultuur kunnen we niet overlaten aan de markteconomie alleen, of aan het publiek, aan het aantal clicks.”

• Bij de PS reageerde Thomas Dermine (PS) alvast onderkoeld: “Het gaat er blijkbaar goed aan toe in die coalitie.”

Ook genoteerd: “Neen, er komt geen vermogenstoets”, zegt Matthias Diependaele (N-VA).

• Het rommelt al langer over de vraag of de Vlaamse regering nu de vermogens van haar burgers gaat bekijken om een aantal premies uit te delen, bij onder meer verbouwingen. 

• Dat had minister van Energie Melissa Depraetere (Vooruit) aangekondigd vorig jaar, in een eerste versie van haar beleidsnota. “Ik verfijn de inkomenscategorieën en steunniveaus. Daarbij kijk ik niet enkel naar inkomen, maar ook naar vermogen”, zo had ze gezegd.

• Maar dat leverde een storm van kritiek op, onder meer van de Open VLD, die sprak over het invoeren van een “vermogenskadaster” door de Vlaamse regering. Meteen kwamen N-VA en CD&V tussen: ze wilden dat die zin geschrapt werd uit Depraetere haar beleidsverklaring. Dat gebeurde.

• Op VTM Nieuws kwam minister-president Matthias Diependaele nog eens daarop terug. “We hebben daar heel duidelijke afspraken over gemaakt in het regeerakkoord. Er komt geen vermogenstoets, maar wel komt er een ‘verruimd inkomensbegrip’”, zo stelde hij.

• Daarbij wees hij op een “begripsverwarring”: de bedoeling is om bij ‘inkomen’ voortaan niet alleen iemand zijn loon, maar ook inkomen uit roerend vermogen, zoals dividenden, mee te gaan tellen. Niet het vermogen zelf dus, maar wel wat het opbrengt.

Ook genoteerd: Een zware val voor Pierre-Yves Jeholet (MR).

• Jeholet was de man die in de laatste campagneweek in Franstalig België voor de MR nog heel stevig scoorde door tegen PVDA-Kamerlid Nabil Boukili te stellen “dat u niet verplicht bent om in België te blijven, als het u hier niet aanstaat.”

• Alle andere partijen aan Franstalige kant veroordeelden Jeholet als ‘racist’, Bouchez steunde hem door dik en dun: het speelde absoluut mee bij de verkiezingsoverwinning van de MR.

• Diezelfde Jeholet werd beloond door Bouchez met een nieuwe ministerpost: hij kreeg ‘Economie’ in de Waalse regering.

• Dit weekend moest hij afgevoerd worden met de helikopter van de Zwitserse skipistes: hij kwam er zwaar ten val en brak minstens drie ribben. Hij is dus wel even buiten strijd.