“We moéten de economie schaden, om gehoord te worden”: oorlogstaal van ABVV-baas Bodson choqueert, vlak voor grote syndicale clash

Een primeur: De Wever kijkt als premier de sociale partners in de ogen.

• De zogenaamde G10 of ‘Groep van Tien’ zou het summum van het Rijnlandmodel moeten zijn: de systematische overlegcultuur tussen de sociale partners. Er zitten wel maar vier ‘werkgeversorganisaties’ en drie vakbonden aan tafel, en in feite zijn ze met elf, niet met tien.

• Want het VBO, de Belgische werkgeversorganisatie, heeft zowel de voorzitter, Pieter Timmermans, als dan nog een Nederlandstalige en Franstalige vertegenwoordiger aan tafel. De ‘middenstand’ heeft Unizo met Danny Van Assche en het UCM met Nyst. En ook de Boerenbond mag met zijn voorzitter aanschuiven, Lode Ceyssens.

• Daarnaast zijn er de vakbonden: de christelijke vakbond ACV mag een Nederlandstalige vertegenwoordiger sturen, Ann Vermorgen, en een Franstalige vertegenwoordiger, net als het ABVV van de socialisten die Bodson sturen en Bert Engelaar, de Vlaamse secretaris. Enkel de liberale vakbond ACLVB mag maar één iemand sturen.

• Het sociaal overleg stopt uiteraard niet bij die topgroep, het zit vervolgens vertakt in allerlei paritaire comités.

• Er zijn tegelijk toch ook serieuze vragen te stellen bij de archaïsche samenstelling van de G10, als die een representatief ‘Rijnlandmodel’ zou moeten vertegenwoordigen. In plaats van drie VBO-zitjes, lijkt een vertegenwoordiger van Voka, de Vlaamse werkgeversorganisatie, niet meer dan normaal.

• Maar nog veel meer bizar is de blijvende aanwezigheid van de Boerenbond op dit hoogste niveau. Dat die organisatie een fenomenale portefeuille van miljarden aan beleggingen in de landbouwsector maar ook de bancaire sector vasthoudt, en de facto gewoon een holding is die winstmarge najaagt, en tegelijk lobbyt voor één specifieke en economisch tegelijk relatief kleine sector, de landbouw, kan niet verantwoorden dat zij finaal mee aan tafel schuiven om grote sociale akkoorden te maken. 

• De absurditeit én de kracht van de lobbymachine van de Boerenbond bereikte een piek tijdens de coronacrisis, toen mensen in de eenzaamheid en het sociaal isolement geduwd werden, maar de tuinzaken, en dus de AVEVE-winkels (hun eigendom) als enige wél mochten openblijven.

De essentie: De boodschap is niet altijd aangenaam.

• In het regeerakkoord heeft Arizona meer dan 40 keer een verwijzing naar het sociaal overleg. Het akkoord start ook met een heel expliciete verwijzing naar het Rijnlandmodel, en dus het respect voor dat overlegsysteem.

• Maar Arizona heeft tegelijk niet al te veel ruimte overgelaten om nog zaken te gaan regelen. De grote lijnen van het regeerakkoord zitten immers in een stevige hervorming van de arbeidsmarkt, met de werkloosheidsuitkeringen die stevig hervormd worden, maar ook door die arbeidsmarkt veel flexibeler te maken, voor onder meer nacht- en weekendwerk. 

• Dat zal “in samenspraak” verlopen met de vakbonden, maar die lopen voorlopig storm tegen alleen al het feit dat men het flexibel wil maken.

• Ook in de hervorming van de pensioenen zit een rol voorzien voor het sociaal overleg, maar ook daar allerminst ruimte om nog zaken fors terug te draaien. Het budgettaire kader dat Arizona en premier De Wever afklopten, is daarbij in elk geval “onwrikbaar”, om nog eens een toverwoord van de N-VA’er te gebruiken.

• In het regeerakkoord staat dan ook één cruciale zin: “We aanvaarden niet dat de kostprijs van sociale akkoorden automatisch doorgeschoven wordt naar de belastingbetaler.” Dat betekent meteen dat er geen ‘smeergeld’ meer is om eventuele deals wat aanvaardbaarder te maken met geld uit de overheidskas.

Het verleden: Arizona is geen Zweedse regering. Maar beseft Bodson dat?

• Die clausule om geen ‘smeergeld’ meer te voorzien, is meer dan symboliek. Het was immers de grote frustratie van zowel Open Vld als de N-VA in de Zweedse regering onder premier Charles Michel (MR) dat de sociale partners zo telkens hervormingen verwaterden, door er hun eigen akkoord op te plakken. 

• Zeker cd&v, maar ook de MR, vonden dat finaal prima: zij wilden een “centrumkoers”. Daarbij bleken in de Groep van Tien het VBO, Unizo en de Boerenbond niet altijd de behoeders van de staatskas: het kostte hen finaal niets om meer belastinggeld uit te delen.

• Zo had de sociale oorlog in die periode, waarbij de vakbonden ook toen “woedend” reageerden op een rechts kabinet, wel degelijk zin voor de vakbonden: na de forse strijd werd de “vrede” afgekocht aan de tafel van het sociaal overleg.

• De virulente reactie van Bodson nu, doet in elk geval terugdenken aan die hoogdagen voor zijn FGTB, die van plan waren om de regering Michel I “kapot te staken”, initieel. 

• De Zweedse regering miste een electoraal draagvlak aan Franstalige kant: de MR zat alleen in die regering, zonder Franstalige coalitiepartners. Het verklaarde de permanente zoektocht van premier Michel toen, richting het centrum, mét de sociale partners.

• Deze keer hebben MR en Les Engagés wel een heel fors electoraal mandaat. De PS ligt uitgeteld tegen het canvas. En met Georges-Louis Bouchez heeft de MR nu een leider die systematisch het conflict met de vakbonden wil, in plaats van het uit de weg te gaan.

• Aan Vlaamse kant ligt het nog complexer, ook voor het ABVV: Vooruit zit zelfs in de coalitie, en zo was Bert Engelaar, als baas van de Vlaamse vleugel van die vakbond, ook betrokken of minstens op de hoogte van de onderhandelingen. Hij zit immers in het partijbureau bij Conner Rousseau (Vooruit), met wie hij ook goede banden onderhoudt.

• Engelaar stemde op het Vooruit-congres wel tegen, maar kan ook peilingen lezen: grote delen van Vlaanderen steunen wel degelijk de regering, ondanks de lastige maatregelen. De complete oorlog met de eigen Vooruit-top is dan ook uitgesloten.

Wat komt: De gretigheid waarmee nu acties aangekondigd worden, zal snel de adem van de vakbonden afsnijden, zo lijkt.

• Niet vijf, maar plots negen volle dagen, zal er gestaakt gaan worden eind deze maand, door twee kleinere vakbonden bij het spoor. De woede bij het NMBS-personeel is groot, onder meer omdat aan hun erg voordelige pensioenregeling wordt geraakt.

• Eenzelfde fenomeen bij Bpost, het noodlijdende postbedrijf. Daar brak een wilde staking uit in de sorteercentra in het zuiden, waardoor er sprake is van een heuse ‘blokkade’ van post. Maar die bereidheid om te staken is er niet aan Vlaamse kant, en zeker niet op zo’n harde manier.

• Zo dreigt de sympathie voor dat soort acties snel op te raken: de hinder wordt wel bijzonder, als ze negen dagen aansleept op het spoor, of een week, zoals bij de post.

• Net zoals de aankondiging om “elke 13de van de maand een actiedag” te organiseren. Nu is de gretigheid er, maar gaat men dat een hele “lente, zomer, herfst en winter” volhouden, zoals het ABVV al beloofde?

• Zeker omdat de vakbonden nu nog meer in crescendo willen gaan: zowel het ABVV als het ACV willen een “algemene 24-urenstaking” in heel het land. Maar de eerste tekenen van barsten in het vakbondsfront zijn er: de liberale ACLVB twijfelt of ze daar wel willen aan meedoen. Zij willen minstens eerst proberen een aantal modaliteiten, onder meer in de pensioenen, te gaan onderhandelen in het sociaal overleg.

• De Wever ontvangt vandaag netjes iedereen, maar gaat daarbij niet veel commentaar geven. Morgen in de Kamer zijn er uiteraard vragen, in zijn eerste vragenuurtje. Daar zal hij wel stelling innemen, en reageert vermoedelijk ook in de media.

Genoteerd: De Wever zet zijn diplomatieke team.

• Pascal Heyman wordt de nieuwe ‘chef diplomatie’ op de Zestien. Dat schrijft De Tijd. Heyman is geen verrassende keuze: hij heeft de juiste adelbrieven, als voormalige ambassadeur bij de NAVO en nu in Zwitserland, is hij zowat de enige Belgische topdiplomaat met een N-VA-kleur.

• Hij was eerder in de Zweedse regering cabinetard bij minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA), en geldt als een expert op het veiligheidsdomein. En dat is exact wat De Wever nodig heeft, in deze militair onzekere tijden.

• Daarnaast komt ook Ralph Moreau het diplomatieke team versterken. Die komt over van het FIT, “Flanders Investment & Trade”, het Vlaamse handelsagentschap. Daar was hij jaren actief in de VS, in Silicon Valley en New York, en daarvoor in Singapore.

• De keuzes van De Wever liggen in het verlengde van de ambities die de Antwerpenaar koestert internationaal: daarbij weinig oog voor symbolische bezoeken of belangrijke ‘handshakes’ maar eerder realpolitik en het politieke machtsspel in de Europese raad, het hoogste orgaan van de EU voor de regeringsleiders.

• Dat laatste boeit De Wever duidelijk wel: hij wil volop allianties maken binnen de EU om een aantal dossiers zoals migratie of defensie, maar ook de strijd tegen de grote misdaad, verder op zijn koers te krijgen.

Om te volgen: Het Brusselse gewest is nog niet uit de impasse.

• Gisteren ging Benjamin Dalle (cd&v) op de koffie bij formateur David Leisterh (MR), vanmorgen zat hij ook op BX1, om zijn positie nog eens duidelijk te maken. Daarbij is zijn eis duidelijk: hij wil wel komen ‘depaneren’, maar enkel als hij dan staatssecretaris wordt. 

• Dat is niet evident, er zijn normaal maar twee ministers en één staatssecretaris, aan Nederlandstalige kant. Die functie moet er dus “bijkomen”. 

• Meteen is er dus geen enkele drang om de N-VA toch aan boord te houden, bij cd&v: Dalle wijst al van bij de start dat samen-uit-samen-thuis voorstel af. Er geldt voor Dalle en Sammy Mahdi dus geen ‘Arizona’-logica, die vanuit de Vlaamse of federale regering wordt doorgezet.

• Tegelijk is Dalle zo nu wel bereid om de oude coalitie, met Groen, rood en blauw, te komen versterken. Al blijft hij eisen dat het in het programma “een breuk met de vorige regering” moet zijn. Niet meer in de samenstelling dus.

• Dat betekent meteen dat de N-VA aan de kant kan, de eis van de PS om in de Brusselse regering te willen: leider Ahmed Laaouej (PS) stelde de afgelopen maanden een hard veto tegen Cieltje Van Achter (N-VA). Althans in theorie: Dalle wil nu wel ‘inspringen’, en met zijn éne zetel dan toch aan Nederlandstalige kant een meerderheid vormen, van net 9 zetels op 17.

• Daarvoor moet dan wel juridisch kunst- en vliegwerk gebeuren: er zou een wetswijziging moeten komen aan de bijzondere Brusselwet, zodat dan de Nederlandstaligen een extra, tweede staatssecretaris kunnen krijgen. Enkel zo komt Dalle dan in de regering, wat zijn eis is.

• In de huidige deal, die Groen, Vooruit, Open Vld en N-VA sloten, is zo’n vierde regeringspost er niet: Open Vld was bereid om enkel een regeringscommissaris te aanvaarden, voor een eerder technisch profiel, geen kopstuk en Sven Gatz (Open Vld) gewoon ondervoorzitter van het Brusselse Parlement te laten worden. Maar dat wilde Frédéric De Gucht (Open Vld) enkel slikken, als dan de N-VA ook in de regering kwam.

• De Gucht lijkt alvast niet van mening veranderd. Hij haalde gisteren nog uit naar cd&v: “Dansen jullie naar de pijpen van de PS en Ahmed Laaouj zijn vraag om de N-VA te vervangen? Open Vld doet niet mee aan deze koehandel!” Dus zelfs als Dalle al zijn wetswijziging zou krijgen (wat tweederde van de stemmen vereist in het Parlement), dan lijkt het te stroppen bij De Gucht.

• Op BX1 stoffeerde Dalle wel zijn verhaal. Want hij gaf daar mee dat heel het scenario van een tweede staatssecretaris en dus vier Nederlandstalige regeringsposten al in oktober op tafel lag. Deze nieuwsbrief schreef dat overigens toen al.

• De wetteksten waren zelfs klaar, en meer: de constructie was en is “budgetneutraal”, de andere Nederlandstalige partijen zouden kabinetsmedewerkers inleveren. “Dat is overigens bij die regeringscommissaris die Open Vld vraagt niet het geval hé, die kost ook wel 800.000 euro”, zo zegt een bron in de Brusselse regering.

• “Maar op één of andere manier stokte het toen: formateurs Elke Van den Brandt (Groen) en Leisterh hebben dat plan met vier en dus cd&v niet doorgeduwd. Terwijl de PS toen al aangaf dat de N-VA voor hen heel moeilijk zou zijn”, zo is nog te horen. “Moest Van den Brandt eens wat ruggengraat tonen... Maar die piste van die vierde staatssecretaris hebben ze constant genegeerd.”

• De vraag is of men nu uit de impasse raakt. Vooruit is duidelijk voorstander van de oplossing met cd&v en zonder de N-VA: dan is Ans Persoons (Vooruit) meteen ook zeker dat ze opnieuw in de Brusselse regering kan, en is de PS aan boord. Groen is veel minder voorstander: Van den Brandt is niet happig om Dalle zijn ‘prijs’ zomaar te geven. En Open Vld lijkt dus zelfs ronduit een veto te stellen.

Op komst: De prijsverhoging bij De Lijn gaat nog een strijd worden.

• Vrijdag staat het op de Vlaamse ministerraad: de tickets van De Lijn gaan stijgen in prijs. Die zijn al jaren niet aangepast en dat wil de nieuwe Vlaamse minister van Mobiliteit, Annick De Ridder (N-VA), nu gaan rechttrekken.

• Dat is tegelijk uiteraard gevoelige materie, vandaar dat het wat onderhandelingen vergde. Maar die zijn rond, zo weet De Tijd. De uitkomst is stevig: vanaf april komt er 18 procent bij in de kostprijs, plus nog de indexatie. Het kan dus tot één vijfde duurder worden.

• De aanpassing was nodig, omdat voorganger Lydia Peeters (Open Vld) twee jaar lang geen indexering doorvoerde tijdens de energiecrisis. Maar daardoor liep de put bij De Lijn intern op tot 30 miljoen euro. Studenten maar ook ouderen zullen geen prijsverhoging krijgen.

• Meteen reageerde reizigersbond TreinTramBus boos. Want zij zien niet alleen de prijs stijgen, maar vinden dat tegelijk de kwaliteit daalt. De oppositie, zeker Groen en PVDA, is het daar helemaal mee eens. Vandaag zal het daar in het Vlaams Parlement vast ook over gaan.

• Toeval is het tegelijk niet: net nu lost PVDA ook de prijzen voor het wagenpark van de nieuwe Vlaamse regering. Daarbij gaat het om 32 auto’s, die samen de negen Vlaamse ministers en hun kabinetten moeten bedienen en die jaarlijks een half miljoen euro kosten in de leasing. Dat is eigenlijk een lichte besparing: in de vorige ploeg waren er nog 34 dienstwagens.

• Duurste is Hilde Crevits (cd&v) haar BMW 750e, die 2.310 euro kost in leasing per maand. De goedkoopste zijn de socialisten Melissa Depraetere (Vooruit) en Caroline Gennez (Vooruit), die met een Volvo rondrijden die 1.391 euro kost per maand.

• Jos D’Haese (PVDA) vindt de auto’s uiteraard allemaal veel te duur: “Absurd dat men rondrijdt met wagens die voor sommige mensen een maandloon zijn. Terwijl De Lijn het moet doen met aftandse bussen en overal in Vlaanderen haltes en lijnen schrapt, is de nieuwe Vlaamse regering wel bijzonder gul als het op haar eigen vervoer aankomt”, zo stelde hij aan Het Laatste Nieuws, die hij de primeur gaf.

• Net vandaag kwam SudInfo met het nieuws dat het Waals Parlement nog eens zes nieuwe wagens – BMW’s, Audi’s en een Volvo – gaat leasen voor het Bureau daar. Dat komt bovenop de 86 wagens die de Waalse regering ter beschikking stelt van de kabinetsleden én ministers in Namen. 

• Daar zijn ze nochtans met één minister minder, met acht, dan in Vlaanderen. Zo heeft de Waalse minister-president Adrien Dolimont (MR) liefst dertien wagens beschikbaar. Zijn tegenhanger Matthias Diependaele (N-VA) heeft er vier.