Brussels communautair moeras dreigt: PS weigert “confederale logica”, maar door systematisch ten oorlog te gaan, opent Laaouej wél doos van Pandora

In het nieuws: Complete kladderadatsch in Brussel.

De details: Zelden liep het huidige politieke systeem meer vast dan in het Brusselse hoofdstedelijke gewest. Negen maanden na de verkiezingen komt de PS nu wel echt met het meest bizarre nieuwe argument af om een veto te stellen tegen de N-VA: “Ze zijn de grote verliezers van de gewestelijke verkiezingen.”

• “Nooit,” zo zweert de PS, “zullen ze een coalitie maken met de N-VA.” Vanmorgen stuurde de kopman van de Franstalige socialisten in de hoofdstad, Ahmed Laaouej, het jonge en perfect Nederlandstalige parlementslid Martin Casier naar de VRT om nog eens die boodschap te verkopen. Zelf kan Laaouej niet naar de VRT-radio komen: hij spreekt geen deftig Nederlands.

• Casier, een hoogst sympathieke persoonlijkheid, presenteerde vervolgens een nieuwe en nogal bizarre logica om het veto van de PS in Brussel tegen de Vlaams-nationalisten nog eens kracht bij te zetten.

  • “Nooit zal de PS in zee gaan met de N-VA. We zeggen dit al acht maanden. Dat gaat niet veranderen,” zo stelde Casier. 

  • Dat was op zich al pijnlijk: het is net de frustratie van de andere partijen, ook aan Franstalige kant, dat men maandenlang goed wist dat er met de N-VA gepraat werd, en Laaouej zijn mond over een ‘veto’ pas in november echt heeft opengedaan, eerst met een softe boodschap en pas daarna met een harde ‘neen’.

  • Maar vervolgens vond Casier dat het “heel belangrijk is dat de Nederlandstalige luisteraar het goed begrijpt,” zo kwam hij de les spellen. “In Brussel vertegenwoordigt de N-VA slechts 2 procent van de inwoners.” 

  • “Als ze nu de grootste partij waren, oké, dan was het een ander verhaal. Maar ze zijn de grote verliezers van de gewestelijke verkiezingen.”

  • Dus nadat er wekenlang een inhoudelijk argument was, dat ook al behoorlijk twijfelachtig was – met name het “racisme” en de “anti-Brussel-houding van de N-VA” – werd het vanmorgen plots ook een mathematische kwestie.

  • “De N-VA is niet nodig aan de tafel. We weten dat het niet gaat werken, er is geen meerderheid voor in het Brussels Parlement,” zo onderstreepte Casier. 

  • Hij verwees nog expliciet naar cd&v, de partij die N-VA moet komen vervangen bij de Nederlandstalige partijen in Brussel, zo vindt de PS. “Zij hebben duidelijk gezegd dat ze de oplossing willen vormen. Zowel voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) als Benjamin Dalle (cd&v) hebben dat uitgesproken.”

De tegenreactie: “Belachelijk”, zegt Cieltje Van Achter (N-VA).

• Voor de N-VA was het niet meteen moeilijk om fel te repliceren na de argumentatie van Casier. Vlaams minister voor Brussel én de kopvrouw van de N-VA in de hoofdstad, Cieltje Van Achter, had het over “belachelijke” en “vreemde uitspraken”. 

• De N-VA haalde inderdaad geen al te beste score op 9 juni 2024, maar was met 12 procent van de Nederlandstalige stemmen wel de derde partij, na Groen en Lijst Ahidar. 

• Ze bleven hangen op twee zetels in het Brusselse Parlement, één minder dan in 2019. Maar ter vergelijking: cd&v strandde op 6,35 procent van de stemmen en welgeteld één verkozene, Dalle zelf. Cd&v is aan Nederlandstalige kant zo de achtste partij: er is sprake van een extreme versnippering van de Nederlandstalige stemmen in de hoofdstad, vandaar ook dat er eigenlijk de facto altijd vier partijen nodig zijn voor een coalitie.

• “N-VA heeft als derde partij een goede score neergezet en heeft wel wat meer te zeggen dan de achtste partij”, zo verwijst Van Achter naar cd&v.

• Zij herhaalde vanmorgen op LN24 ook dat Laaouej, de grote kopman van de PS, al maanden systematisch gewoon elk contact of gesprek met haar weigert: “Zo los je geen diepe problemen op, waar Brussel mee kampt.” 

• “Volgens de PS zouden wij racistisch zijn, maar ik zit al tien jaar in het Brussels Parlement, ik heb nog nooit iets racistisch of anti-Brussels gezegd.”

Ook genoteerd: Bouchez haalt nog eens uit naar de PS.

• Terwijl de PS nu dagelijks haar veto herhaalt tegen de N-VA, houdt ook Bouchez zich aan de belofte die hij maakte, de dag dat hij paste voor een rol in de nieuwe federale regering: dagelijks gaan wegen op de Brusselse formatie. Systematisch volgen de vijandige boodschappen aan het adres van de PS. Vandaag opnieuw, in La Libre.

• “De PS is de partij die de verkiezingsuitslag niet respecteert. Ze willen samenwerken met cd&v in plaats van met N-VA, terwijl N-VA dubbel zoveel Brusselse parlementsleden heeft?” 

• “Wanneer rechts de verkiezingen verliest, gaat ze naar het parlement en voert daar oppositie. Wanneer links verliest, is het doel blijkbaar om het land in chaos te storten. Ze blokkeren de onderhandelingen in Brussel en organiseren daarnaast betogingen, stakingen en verspreiden fake news. Systematisch de verkiezingsuitslag betwisten, zoals de PS doet, is gevaarlijk voor de democratie.”

• Opvallend daarbij: Bouchez richt zich expliciet tot Paul Magnette (PS), die Laaouej ter orde zou moeten roepen. “Is Magnette dan totaal machteloos? Is hij slechts de voorzitter van de PS van Charleroi? Alles wijst erop dat de PS gewoon Brussel vijf jaar in lopende zaken wil houden. Gaat Magnette Brussel richting een faillissement laten gaan?”

Wat nu? Wie wordt straks formateur in Brussel?

• Heel pijnlijk is dat, op een paar dagen van het aangekondigde ontslag van Leisterh, die vorige week zijn missie als “de laatste kans” afriep, er nu al gebikkeld wordt over de opvolging.

• Met name over het feit dat niemand het stokje wil overnemen. Laaouej en zijn entourage willen liefst de verantwoordelijkheid zien landen bij Elke Van den Brandt, de kopvrouw van Groen.

• Bij de groenen zit men daar niet meteen op te wachten: zij hebben ondertussen zelf al maanden geprobeerd om eerst cd&v mee te krijgen. Na vijf maanden van hardnekkig weigeren gaf Van den Brandt het op met Dalle. Zeker omdat ook Open Vld in het najaar heel duidelijk koos voor een coalitie met N-VA, volgde Van den Brandt finaal dat spoor. Dat weer lossen, zou het bijzonder complex maken.

• Net zo goed probeerde Van den Brandt al maanden om Ecolo op andere gedachten te brengen: de Franstalige groenen verloren fors de verkiezingen, en zeker kopstuk Zakia Khattabi (Ecolo) is strategisch niet in staat om buiten de voorspelbare lijntjes te kleuren.

• Maar Ecolo heeft de sleutel in handen als Laaouej ooit buitenspel moet worden gezet: een meerderheid zonder de PS kan enkel met Ecolo en DéFI aan Franstalige kant. 

• Een coalitie zonder N-VA én zonder PS is in theorie dus ook denkbaar. Maar tegelijk dreigt de MR, als Leisterh effectief ontslag moet nemen, bijzonder agressief aan tafel te komen wanneer een andere formateur aan de slag zou gaan. Zeker als die formateur dan Laaouej heet.

• Zo lijkt voor zowel Van den Brandt als Laaouej een opdracht als formateur na die van de MR-kopman in Brussel in elk geval uit te draaien op een zelfmoordmissie. 

• Met als bijkomende moeilijkheid dat er geen scheidsrechter is, zoals de koning op federaal niveau, die boven de mêlee staat en mensen kan aanduiden. Zonder formeel proces is het goed mogelijk dat niemand na vrijdag weet wie dan eigenlijk aan zet is.

The Big Picture: Laaouej marcheert als een razende gek richting een nieuwe communautaire ronde.

• De rode draad van de PS-baas in de afgelopen maanden Brusselse regeringsvorming? Een hardnekkige koppigheid van Laaouej om niet volgens de vastgelegde communautaire spelregels te willen spelen in Brussel. 

• Keer op keer kwam de PS met scenario’s van een minderheidskabinet aan Vlaamse kant. Daarbij werkten ze zelfs een voorstel uit om via een doorstart van het kabinet-Vervoort in lopende zaken te werken, om zo één voor één de ministers aan te duiden. 

• De griffier van het Brusselse Parlement weigerde een voorstel van ordonnantie in die zin van de PS’er te aanvaarden, tot grote woede van Laaouej. “Niet ontvankelijk” was initieel de boodschap. Dat bevestigde de griffie nu ten gronde deze week: het is een schending van de Bijzondere Brusselwet, zo argumenteren ze.

• Maar de minachting voor de rechten van de Nederlandstalige minderheid in de hoofdstad blijft telkens terugkomen bij Laaouej, finaal ook in het niet-aanvaarden van een meerderheid die aan Nederlandstalige kant gesloten is. 

• De Brusselse traditie wil immers dat elke taalgroep een eigen coalitie maakt, die dan vervolgens samen één regeerakkoord onderhandelt. Maar die “confederale logica”, dixit het kamp-Laaouej, weigert de PS deze keer dus te aanvaarden.

• “Als wij op 10 juni vorig jaar met de PS, PTB en Ecolo een coalitie hadden gemaakt, wat mathematisch perfect kan, zou de Open Vld dan ook hebben gezegd: ‘Ah, geen probleem, het is inderdaad ieder voor zich’?”, zo daagt men openlijk uit bij de PS.

• Ten gronde is de analyse bij Laaouej al langer dat de 17 Nederlandstalige zitjes in het Brusselse Parlement veel te “goedkoop” electoraal verworven worden. En dat de blokkeringsmechanismes die “kleine Nederlandstalige partijtjes” ter beschikking hebben, maken dat er gewoon “veel te veel macht” naar hen gaat.

• Meteen maakt zo niet alleen de PS, maar eigenlijk heel de Franstalige zijde in Brussel de analyse dat “het politieke systeem zoals het vandaag bestaat in de hoofdstad” niet langer verder kan blijven functioneren. “De macht van de minderheid is disproportioneel geworden.” Laaouej zelf lijkt er plezier in te hebben dat dagelijks aan te tonen.

• Alleen ontpopt hij zich zo meer en meer tot een objectieve bondgenoot van de N-VA, en die hun communautaire verzuchtingen. Want als aan Franstalige kant werkelijk de vraag ontstaat om opnieuw over de staatsstructuur te gaan praten en te gaan knabbelen aan de rechten van de Nederlandstalige minderheid in Brussel, is het niet moeilijk om te raden wat daar aan Vlaamse kant als tegeneis op tafel zal komen. 

• Of hoe Laaouej een doos van Pandora aan het openen is, die met name Bouchez en Prévot eigenlijk maandenlang binnen Arizona hebben geprobeerd gesloten te houden.

• Op korte termijn is het effect in elk geval in Brussel voelbaar: aan Nederlandstalige kant is zowat elke partij plots wakker met een ‘Vlaamse’ of ‘Nederlandstalige’ reflex, die in jaren nooit zo sterk was. Wat uiteraard de onderhandelingen over een coalitie in de hoofdstad er niet makkelijker op maakt.

Om te volgen: De top van de ‘tweede keus’ vandaag in Parijs. Premier De Wever volgt via video.

• Toch allemaal niet bepaald optimaal voor de beeldvorming en de diplomatie: één dag nadat de Franse president Emmanuel Macron voor de ‘belangrijke landen’ in Parijs al een top over veiligheid hield, nodigt hij nu blijkbaar de ‘tweede garnituur’ uit. 

• Vandaag komen Roemenië, Zweden, Finland, Griekenland, Tsjechië, Noorwegen, Estland, Letland en Litouwen langs in Parijs, net als België. Ook Canada stuurt een delegatie.

• Op de agenda staat eigenlijk hetzelfde als gisteren: wat kan Europa als antwoord formuleren op de Amerikaanse vraag om eventueel vredestroepen te sturen als de Amerikaanse president Donald Trump een vredesakkoord sluit met Vladimir Poetin?

• Dat antwoord was gisteren allesbehalve eenduidig, dat zal het vandaag ook niet zijn.

• De Wever is dus uitgenodigd, maar zal via video volgen. Hij overlegde vanmorgen ook met de Oekraïense premier Denis Shmyhal, via telefoon. België gaf al te kennen zo’n vraag om vredestroepen zeker te willen bekijken, maar alles hangt af van het kader van zo’n missie én de bijhorende veiligheidsgaranties. 

• En daarover is helemaal niets concreet bekend: de VS hebben nauwelijks de gesprekken opgestart, in Saoedi-Arabië was er gisteren een eerste ontmoeting tussen de ministers van Buitenlandse Zaken Marco Rubio en Sergei Lavrov. Maar een concrete datum voor een ontmoeting tussen Trump en Poetin kwam daar niet uit.

De essentie: Money, money, money.

• Wel al duidelijk: de toon die Trump aanslaat over Oekraïne en Volodymyr Zelensky is allesbehalve positief. 

• De VS-president probeerde de Oekraïners de afgelopen dagen een deal over grondstoffen op te leggen als ‘terugbetaling’ voor Amerikaanse oorlogssteun, die in de honderden miljarden dollars liep, en de facto “erger was dan de voorwaarden in Versailles” na de Eerste Wereldoorlog, zo verscheen in de Angelsaksische pers.

• Zelensky zei “neen” en Trump verteerde dat slecht: “Hij heeft drie jaar gehad om een akkoord te maken met de Russen en de oorlog in de eerste plaats te vermijden”, zo stelde Trump laconiek vannacht.

• En erger: Trump beweerde dat Zelensky eigenlijk geen mandaat meer heeft, dat “maar vier procent van de Oekraïners hem nog steunt” en er nieuwe verkiezingen moeten komen. 

• De Oekraïense president reageerde daarop zelf vanmorgen: “Dat is desinformatie. Trump zit in een informatiebubbel.” En nog duidelijker: wie denkt dat men hem zomaar kan vervangen: “Dat zal niet lukken.” Peilingen geven aan dat 57 procent van de Oekraïners Zelensky steunt, tegen 37 procent niet.

• Maar de enige manier om te vermijden dat Oekraïne en bij uitbreiding Europa een vredesakkoord door de strot wordt geramd, is de miljardensteun die nu uit de VS komt door Europa over te laten nemen, om de oorlogsinspanningen verder te zetten.

• Daarvoor zijn op korte termijn dus Europese miljarden nodig. En dat lijkt men binnen de EU wel te beseffen. 

  • Enerzijds is er de discussie over het verlichten van de begrotingsregels: men zou de uitzonderingsclausule kunnen inroepen om alle lidstaten toe te staan de defensie-uitgaven tijdelijk uit het budget te halen. 

  • Dat zou zeker voor de Arizona-coalitie een bijzonder grote meevaller kunnen worden: het is net op die defensie-uitgaven dat de regering-De Wever een miljardeninspanning plant. Zeker nu ‘hardliner’ Duitsland de deur daar open heeft gezet, lijkt zo’n deal in de maak.

  • Daarnaast zijn er ook Europese wegen om miljarden los te maken. Men denkt daarbij aan de miljarden euro’s die nu vaststaan in de Europese cohesiefondsen. Die zijn bedoeld om de armere delen van de EU te helpen, onder meer met grote infrastructuurwerken. 

  • Maar doordat er via de ‘Green Deal’ na corona plots miljarden relancegeld vrijkwam, moesten een pak armere EU-landen dat geld eerst aanspreken, en bleven de cohesiefondsen staan.

  • Het gaat niet om wisselgeld: er is voor de periode tussen 2021 en 2027 bijna 400 miljard voorzien, en daarvan is eigenlijk tot nu toe maar 20 miljard uitgegeven, zo is bij diplomatieke bronnen te horen. 

  • Als Europa die sluizen openzet, onder meer om in sneltempo een eigen defensie-industrie te bouwen en de Oekraïners van wapentuig te voorzien, is er veel mogelijk.

  • Bovendien, en dat is een belangrijk element in de discussie, zou die methode geen unanimiteit vereisen van alle EU-lidstaten. Landen als Hongarije en Slovakije gedragen zich immers als paarden van Troje, die nauwe banden met Rusland onderhouden en liefst zo snel mogelijk alle steun aan Oekraïne willen laten opdrogen.

  • Nog een optie is om de regels voor de Europese Investeringsbank fors te versoepelen en zo ook weer miljarden vrij te maken voor de defensie-industrie. De tankboeren gaan in elk geval gouden tijden tegemoet in Europa als men al die plannen doorzet.

• De plannen zouden allemaal groen licht moeten krijgen op de EU-top die nu gepland staat op 20 en 21 maart. De vraag is of dat nog op tijd komt: het is onduidelijk hoeveel vaart Trump wil maken met zijn vredesgesprekken. Maar die sprak vannacht wel “voor het einde van de maand” Poetin te willen ontmoeten.

Om te volgen: De Brusselse topmagistraat spreekt van een “catastrofe” in de hoofdstad.

• Vannacht alweer een schietpartij in Anderlecht: een huis werd doorzeefd met kogels. In het Brusselse Parlement liep gisteren de Brusselse procureur des Konings Julien Moinil langs voor een hoorzitting. Hij wond er geen doekjes om en had het over “catastrofale omstandigheden”. Moinil heeft de leiding over de gerechtelijke onderzoeken rond de Brusselse drugsoorlog.

• Maar Moinil spreekt van forse tekorten in de capaciteit. Na de moord dit weekend aan metrostation Clemenceau moest hij vaststellen dat de moordsectie het dossier niet kon opvolgen: “Geen capaciteit.” “Hoe kan ik daders oppakken als ik geen gespecialiseerde speurders heb?”, zo vroeg Moinil de parlementsleden. Er is een personeelstekort bij de federale gerechtelijke politie (FGP) van Brussel dat oploopt tot meer dan 100 personen.

• De facto moet dus het lokale politiekorps het onderzoek naar de moord overnemen, maar ook daar, in de zone Brussel-Zuid, heeft men een grote achterstand.

• De minister van Binnenlandse Zaken, Bernard Quintin (MR), had eerder wel al aangekondigd dat hij snel meer dan 50 nieuwe vacatures uitschrijft om mensen aan te werven. De rest zou via verschuivingen intern kunnen doorvloeien naar de FGP. De vraag is of dat zal lukken, niemand binnen de politie lijkt te staan te springen om in de hoofdstad op die dienst aan de slag te gaan.

Opvallend: Jean-Marie Dedecker heeft een hartoperatie nodig.

• Minstens acht weken is hij out, zo stelt zijn vrouw in Het Nieuwsblad: Kamerlid Dedecker, ook burgemeester van Middelkerke, moet dringend een hartoperatie ondergaan. Dat zou vandaag al gebeuren.

• Dedecker zetelt als onafhankelijke in de Kamer, maar was verkozen op een N-VA-lijst én gaf de Arizona-coalitie ook zijn vertrouwen bij de stemming.

• Maar blijkbaar was een controle aan het hart zodanig ernstig, dat men meteen een operatie beval. In Middelkerke neemt Henk Dierendonck tijdelijk de sjerp over.