“Dan moeten ze maar naar Open Vld bellen”: op links dreigt en gromt Vooruit, index en ‘grote vermogens’ blijven de rode lijnen

⚡ Goedemiddag. Hoogspanning opnieuw binnen Arizona: het is buigen of barsten voor alle coalitiepartners, in de zoektocht naar 10 miljard.

🚨 De betoging van gisteren heeft Vooruit alvast niet doen versoepelen van standpunt, integendeel. Men wimpelt de druk af die premier Bart De Wever (N-VA) opbouwt. “Als je het enkel bij de mensen durft halen, dan moeten ze maar naar Open Vld bellen”, zo is te horen.

📞 Dat scenario lijkt allerminst realistisch: bij Open Vld is net de verkiezing om het voorzitterschap begonnen, een strijd is het nauwelijks. Frédéric De Gucht (Open Vld) wint. Maar de nieuwste aanvalslijn van de Vlaamse liberalen, “het is toch allemaal de schuld van Open Vld”, toonde in de Kamer nog eens hoe lastig de partij in haar vel zit.

💣 Wat gisteren bij het schrijven van de vorige nieuwsbrief nog een ordentelijke betoging leek, ontspoorde overigens compleet, later op de dag. Een groep van zo’n 300 tot 500 ‘casseurs’, compleet in het zwart geklede gemaskerde mannen, hield zodanig huis dat de betoging vervroegd ontbonden werd, tot woede van de vakbonden zelf.

🏚️ De Brusselse politie bleek niet voorbereid, de inkom van een gebouw van de Dienst Vreemdelingenzaken en de Hilton in centrum Brussel werden gesloopt. Bij de N-VA komt minister van Defensie Theo Francken (N-VA) met een pleidooi om veel forsere wapens voor de politie in te zetten: de FN303, een luchtdrukpistool met plastic kogels. “Van eigen makelij.”

📊 Het aantal deelnemers van de betoging was een fel punt van betwisting, tot in de Kamer. Daar herhaalde Raoul Hedebouw (PVDA) het cijfer dat ook de vakbonden hanteerden: 120.000. De politie hield het op 80.000 man. Een recordbetoging was het zo zeker niet, niet verwonderlijk: de syndicalisatiegraad in België daalt al jaren.

🪟 Opvallend: Paul Magnette (PS) moet als huisbaas van Vooruit nu ook de ramen herstellen die daar ingeslagen zijn door de betoging waar de PS’er in meeliep.

🌿 In de Kamer komt Sarah Schlitz (Ecolo) nu aan het hoofd van de groene fractie: niet bepaald goed nieuws voor Groen, dat veel zwaarder weegt binnen de groene familie.

Alles komt terug, van wat ooit tijdens de formatie van Arizona op tafel lag: zo ook het dreigement rond de Vlaamse liberalen, die dan maar “moeten komen depanneren”. De federale regering zit in de snelkookpot: iedereen staat onder grote druk om hoogst onpopulaire maatregelen te slikken en zo voor 10 miljard de begroting te saneren tegen 2029. En daarbij is, nu de vakbondsbetoging gepasseerd is, de sfeer niet bepaald verbeterd. Vooruit trekt zich net op aan de betoging, om “de zaken op scherp te zetten”. Twee rode lijnen blijven springlevend in de onderhandelingen voor een federale meerjarenbegroting: aan de index kan niet geraakt worden én er moet iets gebeuren in de ‘grote vermogens’. Niets nieuws: het blokkeert al dagen op deze punten. Maar het dreigement is wel nieuw, over de meerjarenbegroting: “Dan moeten ze maar Open Vld bellen.”

In het nieuws: het oude spook van een wisselmeerderheid met Open Vld is er weer.

De details: al eerder gebruikten de socialisten het als dreigement, en al eerder was het ook Georges-Louis Bouchez (MR) die het van zijn kant wilde doorduwen. Bijna exact één jaar geleden probeerde men zo’n ‘Lagune’-coalitie. Op minder dan een week bleek die compleet onwerkbaar.

• “Je kan onze ruiten breken. Maar niet onze strijd voor de mensen die we elke dag voeren. En die zullen we blijven voeren.”

• Conner Rousseau (Vooruit) postte gisterenmiddag een foto van de ingang van zijn partijhoofdkwartier, waar de glazen toegangsdeur in stukken was geslagen. Het gebouw werd verder beklad, met slogans die zich richtten tegen Vooruit.

• Dat het nu ‘huisbaas’ Paul Magnette is (want de PS is eigenaar van het hele gebouw aan de Keizerlaan en Vooruit huurt er enkele verdiepingen) die nu “die ruiten toch zal moeten laten herstellen”, duidde meteen op het spagaat waar Vooruit toch altijd opnieuw inzit: lid van de rode familie, met een rode vakbond én een zusterpartij die gisteren fors optrokken in een grote betoging tegen het beleid dat Vooruit mee vormgeeft.

• Maar wie binnen Arizona had gehoopt dat het passeren van de betoging mogelijk de temperatuur wat zou doen dalen en de bereidheid tot compromissen zou doen toenemen, lijkt eraan voor de moeite. Het heeft net “de zaken op scherp gesteld”, zo is bij rode bronnen te horen.

• Vooruit houdt daarbij nog altijd vast aan de twee grote dossiers waar het ook tijdens acht maanden onderhandelen zo voor vocht: de index en de ‘grote vermogens’. Dat premier De Wever een indexsprong op tafel legde, was vloeken in de kerk voor Vooruit: zij prediken al meer dan een jaar telkens ‘koopkracht’ als mantra. En dat zou door zo’n indexsprong een enorme tik in de geloofwaardigheid krijgen.

• Net zo goed is er het andere toverwoord: vermogens. Voorlopig botsen Vooruit, en in mindere mate cd&v en Les Engagés alweer op een muur van de MR en de N-VA, rond bijkomende taksen voor de grote vermogens. 

• Het enige waarover voor de rechterflank kan gepraat worden is het optrekken van het tarief van de effectentaks: dat stond eigenlijk al met zoveel woorden ook in het regeerakkoord. 

• Maar Vooruit wil verder gaan en de basis van die taks verbreden, met andere financiële beleggingen, met cryptomunten en vooral met aandelen die niet op een effectenrekening staan. Maar die deur blijft potdicht.

De dreiging: er is een (mathematisch) alternatief.

• Dat men binnen Arizona terug in de fase van het bluffen en dreigen zit, is al langer duidelijk. “Wie de regering nu laat vallen, moet opgeknoopt worden op de Brusselse Grote Markt”, zo liet premier De Wever tussen de tanden verstaan tijdens zijn lezing aan de UGent vorige week, in een periode dat niemand al sprak over een mogelijke val van het kabinet.

• Bronnen bij de socialisten hebben nu hun eigen dreigement klaar. Zonder een inspanning op de vermogens, en enkel 10 miljard “bij de mensen gaan halen”, hoeft het voor hen niet: “Dan moeten ze maar naar Open Vld bellen om te depanneren, die zijn zo wanhopig dat ze het direct doen”, zo is bij een bron te horen.

• Dat argument was tijdens de onderhandelingen rond Arizona ook maandenlang te horen vanuit het rode kamp. 

• Puur mathematisch klopt het ook: er is, met één zetel op overschot in de Kamer, een coalitie te maken met de Vlaamse liberalen. 

• Dat plan werd in het najaar van 2024 ook flink aangeblazen door Georges-Louis Bouchez (MR), die er als enige van de vijf partijen echt een werkbaar scenario in zag. De Franstalige pers had zelfs al een naam: de Lagune-coalitie.

• Maar al heel snel bleek dat een compleet onwerkbare formule: bij cd&v ging men keihard op de rem staan, wat voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) neus aan neus bracht met Bouchez. Maar ook Maxime Prévot (LE) en De Wever zelf hadden vrijwel meteen door dat een Lagune niet zou overleven.

• Want evengoed was Open Vld toen zelf absoluut niet in staat om zich in zo’n avontuur te storten: het leiderschap van Eva De Bleeker (Open Vld) was toen al erg gecontesteerd, en zelf wilde ze zich niet aan zoiets wagen.

• Wie wél opdook toen al: Frédéric De Gucht. Hij dook op als de sherpa van de liberalen, om de teksten van Arizona inhoudelijk te komen inkijken. Ook hij is dus wel een ‘veteraan’ in dit verhaal.

De blauwe realiteit (1): dezelfde politieke, wettelijke en praktische bezwaren als in 2024 staan meteen in de weg.

• Vanaf vandaag is de interne stemming bij de Vlaamse liberalen geopend; ze loopt tot vrijdag, in de eerste ronde. Niemand in de partij twijfelt eraan dat De Gucht meteen al De Bleeker zal opvolgen: hij moet meer dan 50 procent halen in de eerste ronde. De onbekende tegenkandidaten Francis Uyttebrouk en Filip Walleyn zijn geen partij voor de zoon van oud-voorzitter Karel De Gucht, die van 1999 tot 2004 de partij leidde.

• De Gucht heeft in elk geval wel veel meer lef dan zijn voorganger: zijn koppige houding in de Brusselse onderhandelingen bewijst alvast dat hij wat externe druk aankan. 

• Tegelijk moeten in het Brusselse gewest de concrete resultaten wel nog volgen: het is onduidelijk welke exitstrategie Open Vld heeft in heel het scenario van wél onderhandelen over een begroting, maar tegelijk geen creatieve oplossingen rond een nieuwe regering aanvaarden in het Brusselse gewest.

• Maar om meteen dan in avonturen te gaan rond het ‘depanneren’ van Arizona, de coalitie die de Vlaamse liberalen in de Kamer nu net haast wanhopig proberen te bestrijden: het lijkt politieke sciencefiction, waarbij alle politieke, wettelijke en praktische bezwaren van in november 2024 weer meteen op tafel komen. 

• Bovendien zitten binnen Arizona de andere hoofdrolspelers ook niet te wachten op Open Vld: bij de N-VA gaat men al langer uit van een pure verdamping van de partij, bij cd&v is er geen enkele reden om aan te nemen dat Mahdi van gedacht veranderd is, en Les Engagés zitten niet bepaald in een romance met de liberalen tout court, op dit moment. Kortom: dezelfde blufpoker zoals in november ‘24 dus.

De blauwe realiteit (2): de weg terug voor Open Vld is nog lang.

• Open Vld heeft vooral zelf veel huiswerk. Tekenend was gisteren de tussenkomst van fractieleider Alexia Bertrand (Open Vld) in de Kamer. Alle oppositiepartijen haalden daar fel uit naar het feit dat er geen State of the Union was op het daarvoor voorziene moment, elk met een eigen invalshoek:

  • “Dat de premier vandaag zijn kat stuurt, dan bedoel ik de spreekwoordelijke, niet de versie waarvan u dagelijks infantiele berichten op sociale media ziet verschijnen, getuigt niet van elementaire beleefdheid”, zo sneerde Barbara Pas (Vlaams Belang).

  • “Ze zijn hier niet omdat ze bang zijn van de sociale beweging. En ze hebben gelijk om bang te zijn. Is de basis van die partijen, inclusief die van de N-VA, blij dat de N-VA de btw gaat verhogen? Zijn de stemmers van de N-VA blij met de indexsprong?”, zo haalde Raoul Hedebouw (PVDA) uit.

• Voor Open Vld kwam Bertrand met een totaal andere lijn, die eerder op Villa Politica ook al uitgetest werd door De Gucht zelf: “Het is toch allemaal de schuld van Open Vld”, zo echode ze haar toekomstige voorzitter.

  • “Het is niet omdat De Wever te laat begonnen is, niet omdat er 80.000 mensen op straat zijn gekomen en ook niet omdat er nieuwe belastingen op ons afkomen, dat de premier nog niet klaar is met zijn begroting”, zo waagde Bertrand zich aan de ironie, ook al waren een pak collega’s in het halfrond zichtbaar niet mee met de grap: de kenmerkende onderkoelde stijl van een De Gucht heeft de fractieleider van Open Vld nu eenmaal niet.

  • “Namens mijn collega’s bied ik mijn excuses aan voor de afwezigheid van de premier vandaag. Als hij er volgende week ook niet is, zal het ook de schuld zijn van Open Vld”, zo stelde Bertrand.

• Het tekent de Vlaamse liberalen die worstelen met hun positie in het landschap en vooral hun politieke erfenis van 25 jaar beleid, en hoe daar dan op de juiste manier mee om te gaan.

• De Kamerfractie van Open Vld blijft bevolkt met oud-ministers van Vivaldi, terwijl de Vlaamse fractie overloopt van oud-voorzitters: vernieuwing is er gewoon amper tot niet in het politiek personeel.

• Dat oud-premier Alexander De Croo er ondertussen in een reeks van Het Nieuwsblad over lokale burgemeesters in slaagt om doodleuk te stellen “dat hij de nationale politiek niet mist, dat het goed is geweest, en dat hij nu blij is opnieuw te mogen bouwen aan zijn eigen gemeente”, mag pas tellen als geslaagde ironie ten aanzien van zijn partijgenoten: De Croo is wél nog altijd netjes lid van de uiterst kleine Kamerfractie, waar hij de magere wedde van een burgemeester van een kleine gemeente kan aanvullen met een parlementair loon, maar verder nooit tussenkomt.

Gespot: de ‘casseurs’ zetten de vakbonden een hak.

• Neen, de strijd om de ‘hearts and minds’ van de Belgen hebben de vakbonden gisteren niet gewonnen: de beelden van een grote, agressieve groep gemaskerde mannen die keet schopten, domineerden de headlines na de betoging. 

• Franstalige extreemlinkse militanten, verzameld in het losse verband ‘Antifa’, drukten andermaal hun stempel op de demonstratie, en gaven het rechterkamp zo exact waar die op zaten te wachten: een focus op het geweld en de chaos van agitatoren, eerder dan legitiem sociaal protest.

• “We voelden geduw en er was een onveiligheidsgevoel.” Het was Gert Truyens, de voorzitter van de kleine liberale vakbond ACLVB, die gisteren aan Belga eerlijk zijn frustratie toonde: een kleine, gewelddadige minderheid had de plannen van de vakbonden stevig in de war gestuurd.

• Normaal lopen de leiders van de vakbond op de officiële kop van de betoging, maar zij stonden vrijwel meteen met de top van de rode, groene en blauwe vakbond helemaal vast aan het Rogierplein: rellen aan de Pachecolaan, waar het kantoor van de DVZ is, hielden hen op. Finaal moesten ze vroeger de betoging ontbinden.

• De frustratie daarbij was groot: het was de top van de vakbonden zelf geweest die de politie op voorhand nochtans goed hadden laten weten dat hun demonstratie dreigde gekaapt te worden. 

• En dat gebeurde vervolgens dus toch: de politie bleek “totaal verrast” door de grote opkomst van de groep ‘casseurs’, gemaskerde mannen die, gewapend met hamers en paraplu’s, en getooid met gasmaskers, keet kwamen schoppen. Die bleken bijzonder goed voorbereid.

• “We hadden de miserie voorspeld en informatie doorgegeven (aan de politie, red.) dat er groeperingen waren die onze historische betoging wilden infiltreren. Dat zijn geen betogers, maar mensen die overal amok maken”, zo vatte Truyens het glashelder samen.

Over wie gaat het? Alles wijst op een extreme stroming.

• De aanval op het gebouw van de DVZ, op Pacheco 44, bleek allerminst een toeval: systematisch sneuvelden de ruiten, overal kwam graffiti (erg vaak met ACAB op, “all cops are bastards”), maar de ingang werd ook letterlijk gesloopt, en extra vuurwerk en projectielen bedreigden ook het aanwezige personeel.

• Het Hilton-hotel even verderop was vermoedelijk eerder een toevallig doelwit, al is de schade daarom niet minder: alles werd beklad, ruiten gingen eraan, de lobby werd grondig aangepakt door mannen in zwart ornaat.

• Heel de namiddag gingen de rellen door, die zich verplaatsten naar de Marollen en vervolgens Sint-Gillis. Dat laatste is allerminst toeval: de politiediensten wezen er al eerder op dat die Brusselse gemeente zowat de thuisbasis is voor een heel pak anarchistische en links-radicale groeperingen. 

• Palestijnse vlaggen en keffiyehsjaals wezen op de aanwezigheid van het Gaza-thema, maar Antifa zelf zit veel dieper vertakt en is veel beter georganiseerd.

• Zo viel op dat op voorhand handleidingen waren rondgestuurd, met tips over hoe met de politie om te gaan. Een backoffice van Antifa was heel de tijd online om legaal advies te geven aan diegenen die door de politie opgepakt werden. Net zo goed werd in real time door de organisatie aan relschoppers constant doorgegeven waar de politie zich bevond, zo blijkt uit onderzoek van de VRT.

• Dezelfde groep sloeg eerder al toe, op de herdenking van de dood van Jean Gol: het is nadien dat Bouchez bezwoer dat Antifa moet verboden worden.

• Toch is dat allerminst evident, omdat de organisatie niet eens bestaat in de praktijk. Er is niet één leider of hiërarchie, laat staan een adres of structuur. Wel duiken oude veteranen op: zo wordt onder meer Bertrand Sassoye, ooit lid van de historische CCC, opnieuw gesignaleerd in die middens. Niet toevallig is er vandaag in Sint-Gillis de nieuwe ‘Classe Contre Classe’ actief, met dezelfde afkorting. Ook zij doken al op binnen Code Rood.

De reactie: bij N-VA gaat men vol door. De PS waarschuwt ondertussen.

• Het was deze keer niet Bouchez, maar vooral de N-VA die fel reageerde op de rellen. Als voogdijminister van Asiel en Migratie voelde Anneleen Van Bossuyt (N-VA) zich geviseerd: zij verspreidde via haar social media ook meteen de beelden van het bestoken van het DVZ-gebouw, van buitenaf, maar ook van binnen in de lobby.

• “De agressie en het vandalisme tegen mijn diensten hebben niets te maken met het recht op staken. Dit is ongezien. Wie onze medewerkers belaagt of publieke gebouwen vernielt, valt onze samenleving aan”, zo stelde Van Bossuyt.

• Collega Francken ging als minister van Defensie nog een stapje verder: hij had het over “extreemlinks antifa-tuig”. Daarbij pleitte hij opnieuw voor de inzet van zwaardere middelen tegen die relschoppers. “Het is altijd hetzelfde in dit land. De politie moet de FN303 inzetten tegen dit tuig, net zoals de LAPD, de politie in Los Angeles, dat doet. FN Herstal produceert ze in Luik. Eigen makelij.”

• Even opvallend was vanmorgen de reactie van oud-premier Elio Di Rupo (PS). Die kwam nog eens terug op de publieke aanval van Bouchez, die al eerder stelde dat politici op links rechtstreeks verantwoordelijk zijn, door hun “ophitsen”, voor dat geweld. 

• “Dat doet me echt naar adem happen. Ik heb Bouchez ook een berichtje gestuurd: in de toekomst moet hij respect tonen en de dialoog verkiezen. Hij mag zijn collega’s (want hij heeft Paul Magnette genoemd, en Raoul Hedebouw) niet zonder bewijs beschuldigen van het aanzetten tot een ernstige bedreiging.” Bouchez en Di Rupo, beiden van Bergen, hebben altijd een goede band onderhouden.

Ook genoteerd: waren het er nu 80.000 of 120.000? En wat met de ‘anderen’?

• De officiële telling van de politie, met een cijfer van 80.000 deelnemers aan de betoging, leidde tot veel reacties van bij betogers zelf: “Het waren er veel meer”, zo was unisono te horen, met op kop het ABVV, dat sprak van “120.000 betogers”.

• Dat cijfer werd in de Kamer meteen ook overgenomen en fel verdedigd door Hedebouw: “De 120.000 betogers en de honderdduizenden mensen die niet zijn komen betogen, maar die achter de beweging staan omdat ze het moeilijk hebben, hebben allemaal het recht om hier vandaag een politiek debat te horen”, zo klopte hij zich op de borst.

• Opvallend: zowel Nawal Farih (cd&v) als ook Bertrand hanteerden in de Kamer tijdens hun tussenkomsten het cijfer van de politie, 80.000 man dus.

• Axel Ronse (N-VA) ging de strijd met Hedebouw gretig aan, hij had het over “een oorverdovend, ongezien signaal”: “Vijf miljoen mensen, leerkrachten, arbeiders, mensen in de zorgsector en zelfstandigen, zijn allemaal aan het werk.”

• Feit is, los van het exacte cijfer van de deelnemers, dat de syndicalisatiegraad (de mate waarin werknemers bij een vakbond zitten) fors gedaald is in België. Begin deze week kwam het Duitse IW daarover met een studie: in vergelijking met veertien andere EU-landen kende België de grootste daling op zeven jaar. 

• In 2023 was nog 39 procent bij een vakbond, in 2016 was dat nog liefst 52,4 procent. Toch blijft België in de top vier van meest gesyndicaliseerde landen, na de top drie van Scandinavische landen. Samen met Frankrijk, Finland en Griekenland heeft België ook het meeste aantal stakingsdagen in Europa.

Ook genoteerd (bis): bij de groene fractie een wissel van de wacht. Sarah Schlitz (Ecolo) is nu fractieleider.

• Opvallend gisteren: bij de opening van het nieuwe parlementaire jaar was er één fractie die van leider wisselde, de groenen. Groen-Ecolo zitten in één parlementaire groep, met hun negen Kamerleden. En ze hanteren daarbij een beurtrol: om het jaar iemand van Ecolo en van Groen dus.

• Zo moet de erg ervaren Stefaan Van Hecke (Groen) nu zijn fractieleiderschap afstaan aan Sarah Schlitz (Ecolo). Die was staatssecretaris voor Gelijke Kansen in Vivaldi, en moest aftreden nadat ze het parlement had voorgelogen over een infocampagne met haar logo op.

• De wissel moet bijzonder wrang smaken voor Groen: in de Kamer is Ecolo herleid tot twee leden, tegenover zeven Kamerleden voor Groen. En ook de Vlaamse ecologisten hebben het al moeilijk om haar boodschap goed gezet te krijgen. Maar zonder de kracht van een fractieleiderschap gaat dat nog minder.

• Schlitz als nieuwe leider van de troepen in de Kamer, gaat daar niet bij helpen: ze is het Nederlands niet machtig en mist politieke subtiliteit of nuance. Naast Schlitz is er enkel nog Rajae Maouane, de oud-voorzitter, voor Ecolo in de Kamer. Maouane focust zich wel heel erg op Gaza: haast elke donderdag gaan de tussenkomsten daarover.