“Dit premierschap is echt niets voor mij”: De Wever zoekt opnieuw deal over supernota maar uitte forse twijfels over de Zestien, na ruzie vrijdag

🧨Na een weekend van wonden likken, met enkel wat technische vergaderingen, snijdt Arizona vandaag weer het hooggebergte aan: een nieuwe supernota. Iedereen zal mee moeten. De kans op een nieuwe confrontatie is zeer groot.

🥊Vrijdag ontspoorde een meeting over fiscaliteit compleet: Georges-Louis Bouchez (MR) strooide met beledigingen en aanvallen. “Ik zorg ervoor dat jij nooit meer minister van Financiën wordt”, zo sneerde hij naar Vincent Van Peteghem (cd&v). Ook Sammy Mahdi (cd&v) en Conner Rousseau (Vooruit) moesten slagen onder de gordel incasseren.

🌵De tirade van Bouchez was vooral relevant omdat ook formateur Bart De Wever (N-VA) daardoor een openlijke bekentenis deed aan de groep: “Dat premierschap, op deze manier, is echt niets voor mij. Ik ben hier totaal niet de juiste persoon voor.”

🤝In Brussel zitten de onderhandelingen nog altijd muurvast. Maar aan Franstalige kant wel spectaculair nieuws: Olivier Maingain, de oude krijger van het FDF en eeuwige schoonmoeder van zijn partij, stapte uit DéFI. Dat opent de weg om oude dromen over een fusie tussen DéFI en Les Engagés waar te maken.

🎄Kerstvakantie deze week, en dus wat flexibiliteit: de nieuwsbrief zal niet altijd op het voorziene uur verschijnen. Ze bevat wél telkens een interview, in podcast, video en ook uitgeschreven. 

🎙️Vandaag komt minister-president Matthias Diependaele (N-VA) aan bod: “We kunnen het aan, ‘we got your back’ in Vlaanderen”: het draait om vertrouwen planten. Klik hier om te beluisteren.

Matthias Diependaele (N-VA) is een kleine vier maanden minister-president van Vlaanderen. Meteen pakt hij zijn nieuwe job opvallend anders aan dan voorganger Jan Jambon (N-VA): met veel meer liefde voor het debat in het Vlaams Parlement, maar ook met een heel zakelijke aanpak voor zijn ploeg. Hij wil vooral zijn regio genoeg moed inspreken, in economisch en geopolitiek spannende tijden. “Voldoende vertrouwen geven en dat evenwicht houden. We kunnen het aan. 'We got your back' in Vlaanderen. Ik hoop dat ik toch degene ben die degelijk beleid voert, zonder tafelspringer te zijn. Dat we dat kunnen doen, de komende jaren. Make it happen."

Had u in januari van dit jaar verwacht wat 2024 bracht?

"Nee, helemaal niet. Ik denk dat niemand bij ons dat had verwacht. Bijna de hele eerste helft van het jaar hadden we ook een klimaat van peilingen waarin Vlaams Belang de leiding zou nemen.” 

“Maar ik denk dat we een heel degelijk parcours hebben gereden als bestuurspartij in de Vlaamse regering. En dan kwam een zeer sterke campagne, en daar heeft Bart De Wever het voor een groot deel rechtgetrokken."

Wanneer wist u: ik kan minister-president worden?

"We wisten dat die kans er natuurlijk in zat, maar het is eigenlijk pas op het partijcongres duidelijk geworden dat we die rol zouden mogen opnemen, want dat is de formele procedure.” 

Op een gegeven moment moest er gekozen worden wie de leiding zou nemen over die Vlaamse formatie. Het was even onduidelijk wat de rol van Jan Jambon daarin zou zijn. Maar er is op een bepaald moment door Bart De Wever toch beslist.?

“We praten natuurlijk veel met elkaar. Toen de formatie begon, hebben we dat uiteraard wel afgestemd, maar dat was vooral binnen ons partijbestuur en de kern. Dat is ook echt wat we geprobeerd hebben om in ons hoofd duidelijk te scheiden. We hebben gezegd: we gaan niet vooruitlopen, we gaan nu die opdracht doen en we zien wel wat er daarna komt. Dat was eerlijk gezegd ook het comfortabelste voor onszelf. Hoe duidelijker je weet waar je naartoe werkt, hoe makkelijker het is. Als je al veel te ver daarna begint te kijken, dan vervaagt die opdracht. Dus dat was een beetje de werkwijze die we gekozen hebben."

Doet die job iets met u? Want u bent niet meteen het type van de romantische Vlaams-nationalist?

"Oh maar, ik ben nog steeds heel romantisch hoor, als het dat is wat u bedoelt?” (lacht)

Ah, ik las wel dit jaar voor het eerst interviews met uw vriendin?. We hebben allerlei details over  privéleven bijgeleerd toch? 

"Ik vertel er liever niet te veel over, maar ik mag mijn pollekes kussen. Ik ben gescheiden, maar ik heb het geluk dat ik heel goed overeenkom met mijn ex-vrouw en de moeder van mijn kinderen. Dat zorgt voor enorm veel steun voor de kinderen zelf om hen op te vangen, en dat gaat heel goed. Daarnaast heb ik een fantastische vriendin die het allemaal verdraagt dat je meer in Brussel bent dan ergens anders. Die dat ook steunt. Ik moet eerlijk zeggen dat dat allemaal heel mooi in zijn plooi is gevallen."

Maar wat ik naartoe wilde: het gevoel van nu de leider te zijn van Vlaanderen?

“Het is eigenlijk een beetje moeilijk om te duiden, maar ik besef zeer goed dat die functie echt wel iets is waar we met respect naar moeten kijken. Ik vind trouwens ook dat wij als samenleving voor de rol van parlement, burgemeester, minister of minister-president wat meer aanzien mogen geven. Dat zijn geen mensen of functies die je als voetveeg kan behandelen.” 

“Anderzijds moet ik ook zeggen dat ik er heel bescheiden in sta. Al is dat altijd gevaarlijk om over jezelf te zeggen. Mensen evolueren ook, dus we zien hoe dat verder gaat. Ik denk niet van mezelf, maar er zullen anderen zijn die dat misschien tegenspreken, dat ik een ego heb dat op dit moment al die volledige functie vult. Dus daar ga ik nog in moeten groeien."

Macht is natuurlijk wel iets dat mensen verandert.

"Ja, je moet je vooral voor ogen houden waarom je er ooit aan begonnen bent. Ik weet heel goed wat ik van thuis heb meegekregen, wat mijn bedoeling was. Ik weet welke opdracht ik voor mezelf zie in een samenleving, welke visie ik heb en wil uitdragen. Ik denk dat je vooral dat voor ogen moet houden. En je persoonlijkheid is daar ondergeschikt aan."

Wat opvalt is dat er eigenlijk in de off-the-records heel weinig negatief over u naar buiten kwam. Niemand trok uw rol in twijfel.

"Dat is goed om te horen. Ik heb ook weinig negatief te vertellen over de andere mensen. Ik denk dat we nu ook wel een goede ploeg hebben. Tijdens die formatie zijn we ook naar elkaar gegroeid.”

“Je kent elkaars programma, maar dat is een beetje een formaliteit. Je leest dat en je weet waar iemand anders voor staat. Maar als je dan aan tafel inderdaad uren, dagen, weken, maanden daarover praat, onderhandelt, ook af en toe een keer botst, maar evengoed verschillende keren heel hard lacht—er zijn ook leuke momenten geweest—dan groeit er wel een zekere waardering. Op z'n minst in de zin van: ik begrijp waarom die daar of daarvoor staat."

Hoe zorgt u dat deze ploeg het beter doet en niet in de fout hervalt van de vorige regering? Want daar zijn toch wel wat spanningen geweest in de vorige legislatuur. 

"Dat klopt. Maar ik vind dat de vorige Vlaamse regering, en met name Jan Jambon, veel te weinig lof krijgt voor het werk dat er de laatste vijf jaar is gebeurd. Zelfs stikstof. Ik besef heel goed dat dat geen schoonheidsprijs is geweest. We zijn er heel hard gebotst. Dat is zeer moeilijk geweest. Maar als je kijkt waar we staan, staan we mijlenver voor op andere landen die met minstens zo'n groot probleem zitten, om Nederland niet te vernoemen.”

“En als je kijkt naar andere zaken: hoe we corona hebben aangepakt, hoe we een bijzonder moeilijke budgettaire situatie rechtgetrokken hebben – waar we nu verder aan moeten werken – en ga zo maar door."

U deelt niet het beeld dat er fouten gecorrigeerd moeten worden?

"Nee, dat denk ik niet. Ik denk dat de verdienste van die vorige regering zeer groot is. Maar dat houdt niet tegen dat ik er evengoed van overtuigd ben dat je als overheid de moed moet hebben om jezelf voortdurend in vraag te stellen. De wereld verandert, de situatie verandert, de samenleving verandert. Dus dat moet je ook als overheid kunnen bijsturen in je beleid.”

“En je hebt daar twee zaken voor nodig. We hebben nu in het regeerakkoord opgenomen wat we willen doen aan de uitdagingen die we kennen. Dus de dingen die er vandaag aangepast moeten worden, staan daarin. Maar je hebt daarnaast ook vertrouwen nodig in je ploeg om bij te sturen voor uitdagingen die we vandaag nog niet kennen. Die gaan er zeker komen, en ik denk dat we daar een goede startbasis voor hebben."

Wat was uw hoogtepunt van 2024?

"Ik denk dat het debat van de Septemberverklaring een hoogtepunt was. Voor de eerste keer stonden onze ideeën daar. Ik doe dat ook graag, zo’n debat. De ene dag meer dan de andere, maar ik vind dat we dat debat veel meer moeten omarmen. En spijtig voor de journalisten – want die hebben het graag over conflict en discussie – maar dat debat maakt integraal, om niet te zeggen het belangrijkste deel, uit van onze democratie."

“Ik ga dat debat zeer graag aan. Maar niet elke ruzie, niet elk meningsverschil, is dan ook een groot probleem. Soms is dat gewoon deel van het debat. Maar dat was de eerste keer dat ons regeerakkoord de oppositie ontmoette. En ik denk dat we daar hebben kunnen doorduwen en aantonen dat het wel degelijk een sterk regeerakkoord is."

Was er ook een dieptepunt in 2024?

"Ja, zeker. Dat staat los van die Vlaamse formatie. Voor mezelf was dat zeker de gemeenteraadsverkiezingen in Zottegem. We zijn gestegen, maar ik had nooit verwacht dat we zouden worden voorbijgestoken. En ik geef grif toe: proficiat aan mijn tegenstrever. Hij heeft een zeer sterke campagne gevoerd, waar ik er zelf helemaal geen heb kunnen voeren. Hij heeft dat gewonnen.”

“Maar inhoudelijk blijf ik erbij dat we de juiste keuze hebben gemaakt. Daar ben ik van overtuigd. Toch raakt die gemeentepolitiek je veel meer. Dat zijn je buren."

Even voor de mensen die het niet 100% volgen: in Zottegem is het geëindigd met een coalitie van N-VA, maar zonder winnaar Vooruit.

"En voor alle duidelijkheid: er was ook een andere partij die een meerderheid kon vormen zonder ons, en met Vooruit. Die keuze is ook gemaakt, om toch met ons te gaan."

“Mijn dieptepunt zat in het feit dat we blijkbaar het laatste jaar niet voldoende hebben kunnen uitleggen dat we wel degelijk aan het bijsturen zijn in Zottegem. Dat er een puinhoop was die we in 2018 hebben geërfd. We hebben onvoldoende kunnen uitleggen dat we die wel degelijk aan het opkuisen zijn, en dat daar heel wat werk mee gepaard is gegaan."

“Mijn tweede dieptepunt is maatschappelijk breder: wat Anneleen Van Bossuyt (N-VA) in Gent is overkomen. Ik vind dat daar getoond is wat je in een democratische samenleving absoluut niet mag doen. Men heeft daar een oordeel over een mens gekoppeld aan een politiek standpunt. Men heeft eigenlijk gezegd: ‘Jij hebt die mening, dus ik vind jou een slecht mens.’ Dat vind ik het grootste gevaar voor een democratie.”

“De manier waarop Anneleen daar doorheen is gesleurd, wat zij heeft moeten verduren, vind ik totaal onaanvaardbaar. En dat komt dan inderdaad van degenen die zich proberen te profileren als het kamp van licht en liefde.”

Wat moet er anders in 2025?

"Er komen wel degelijk heel moeilijke, zeker sociaal-economische problemen op ons af. En dan denk ik dat we best wat meer zelfvertrouwen zouden mogen hebben”. 

“Ik zeg zeker niet dat we blind moeten zijn voor de uitdaging. Absoluut niet. Ik zie die ook heel duidelijk. We mogen ook absoluut niet overmoedig worden en arrogant, maar we mogen best wat trotser zijn op het feit dat we hier op heel wat zaken echt wel... in internationaal perspectief, het bijzonder goed doen. En daar moeten we ook mee te koop lopen. Wij blijven een bijzonder aantrekkelijke investeringsregio. Wij blijven nog altijd onderzoeksinstellingen hebben die qua innovatie ver voorop lopen. We zijn daar een leider in de wereld. Wij blijven ook ons onderwijs…”

“Uitdagingen zijn daar zeer groot, die zie ik ook, maar we blijven daar wel degelijk nog altijd een voortrekkersrol in spelen. Dus ik denk dat we dat mogen zeggen ook. Het is perfect mogelijk om tegelijk die uitdagingen aan te pakken, maar ook duidelijk te zeggen van, ja, wij kunnen dit aan. Wij gaan die uitdaging met veel zelfvertrouwen tegemoet."

Er komen wel een paar heel zware dossiers aan, om bijvoorbeeld ArcelorMittal al niet te noemen, of de petrochemie in Antwerpen?

“Ja en ik probeer geen paraplu open te trekken, ik steek niet de schuld op iemand anders, maar iedereen die het een beetje kent, zal erkennen dat een groot deel van de oplossing Europees zit. Wij kunnen in Vlaanderen veel doen, maar bijvoorbeeld ArcelorMittal is bij uitstek een Europees probleem. En die industrie zal ook door de federale overheid ondersteund moeten worden. Daar moeten de nodige hervormingen worden doorgevoerd. Dus ja, inderdaad, ik denk dat er heel moeilijke zaken op ons afkomen."

"Maar ik blijf ervan overtuigd, bijvoorbeeld ArcelorMittal is een mooi voorbeeld. Dat is een van de properste staalbedrijven ter wereld. En we hebben nu nog een eigenaar die bereid is om daar 2,2 miljard in te steken om nog verder te vergroenen, om dat effectief nog met minder uitstoot te gaan doen. Het enige wat we dan aan de Europese Unie moeten vragen is: zorg dat men dat kan doen binnen het businessmodel dat ze hebben."

"Herstel dat evenwicht tussen ecologie en economie. Dat is een Europese opdracht. Maar als je een mooi voorbeeld zoekt, dat is al een van de properste. En ja, daar is een uitdaging, maar we mogen daar trots op zijn."

Hoe zal u zich als minister-president positioneren?

"Dat is een combinatie van verschillende dingen. In de eerste plaats natuurlijk de uitvoering van het regeerakkoord. Ten tweede ook de nieuwe uitdagingen die op ons afkomen. Dat we daar een ploeg hebben waar er voldoende vertrouwen is om akkoorden te maken om die nieuwe uitdagingen aan te pakken. Ten derde ook mijn eigen bevoegdheden. En dan heb je het inderdaad ook over een deel ons als investeringsregio promoten in het buitenland, maar ook hier. Ik steek daar heel veel tijd in en ik vind dat waardevol om te zorgen dat we aantrekkelijk blijven."

"En laatste punt is misschien ook dat ik... En dat is niet zo gemakkelijk, je krijgt snel het verwijt dat je dan blind bent voor de uitdagingen, maar nog eens, dat is absoluut niet zo. Maar ik wil ook wel een beetje die trots, dat zelfvertrouwen aan de Vlaming duidelijk maken: je mag dat zijn. We hebben daar recht op. We doen het wel redelijk goed. Ja, er zijn uitdagingen en we gaan keihard moeten werken samen om die uitdagingen aan te gaan.”

“We mogen ook wel trots zijn op wat we al bereikt hebben. Ik ben ervan overtuigd, we hebben in Vlaanderen alles: de mensen, het personeel, het onderwijs, de onderzoeksinstellingen, de bedrijven, de ondernemers, om te zorgen dat de mensen die naar ons komen, onze kinderen en kleinkinderen, het nog beter gaan hebben dan wij. Dat is een rotsvaste overtuiging die ik heb."

Moeten we op zoek gaan naar grote inspirerende projecten zoals de Olympische Spelen, wat ooit vanuit Vlaanderen voorgespiegeld werd door Bart Somers (Open Vld)?

"Dat is een hele grote ambitie.” (lacht) 

“Goh, dat zouden nu niet direct de Olympische Spelen zijn, in alle eerlijkheid. Ik vind dat dat ook belangrijk is, daar niet van. Sport is belangrijk. Maar dat zou nu niet direct mijn idee zijn. Ik denk echt wel dat we moeten gaan voor die welvaart hier in Vlaanderen. Wij moeten een aantrekkelijke investeringsregio zijn. Wij moeten zorgen dat we die omslag, die nu gevoeld wordt als negatief, positief krijgen. En ik denk dat dat zorgt voor het brood op de plank bij de mensen thuis en ook voor de middelen om zorg te dragen voor elkaar."

Waarom is men uiteindelijk bij u uitgekomen als minister-president?
"Dat zijn natuurlijk vragen die je aan iemand anders moet stellen."

Het imago van de boekhouder, een beetje saai, maar iemand die toch let op de centen, dat is vanuit uw partij heel fel gezet?

"Ja, absoluut. Ik weet dus goed wat mijn eigen sterktes en zwaktes zijn. Dat is belangrijk om te weten in het leven. Maar je loopt er best niet mee te koop.” 

“Wat ik wel denk, is dat ik probeer voldoende vertrouwen te hebben en dat evenwicht te houden. Van: ja, we kunnen dat aan. 'We got your back' in Vlaanderen. Evenwicht brengen met de uitdagingen zien en weten dat we moeilijke tijden tegemoet gaan. Ik hoop dat ik toch degene ben die degelijk beleid voert zonder tafelspringer te zijn. Dat we dat kunnen doen de komende jaren. Make it happen."

Make it happen: gaat dat ook gebeuren voor de federale regering?

"Goh, ik ga daar natuurlijk niet veel uitspraken over doen, en zeker niet inhoudelijk. "

Uw analyse was: een deel van die problemen, waarom het zo traag gaat federaal, hebben te maken met de verschillen tussen Franstaligen en Nederlandstaligen?

"Ja, ik denk dat dat zo is. Alleen al door het feit dat je meer partijen rond de tafel hebt. Als je internationaal gaat vergelijken: waar lopen de regeringsonderhandelingen het moeilijkst? Hoe meer partijen er rond de tafel zitten. Dus dat is al iets. Twee verschillende democratieën combineren werkt alleen al daardoor moeilijk. En daarnaast denk ik ook aan hervormingsbereidheid en dergelijke meer."

Maar deze keer zijn het toch de rechtse partijen die aan tafel zitten aan Franstalige kant?

"Ja, niet alleen natuurlijk. Maar alleen al het feit dat je daar met vijf partijen moet werken, maakt het een pak moeilijker. Nu, ik ben ervan overtuigd: we hebben een federale regering nodig. En we hebben er eentje nodig die de nodige hervormingen kan doorvoeren, die de moed heeft om beslissingen te nemen. Die ook soms de moed heeft om moeilijke beslissingen te nemen.” 

“Voor populisten en extremisten is het altijd gemakkelijk: de gemakkelijke oplossingen, mensen naar de mond praten, mensen strelen in hun angsten en ongerustheid. Maar dat is niet zo moeilijk. Antwoorden geven, oplossingen bieden voor moeilijke vraagstukken, dat is een moeilijke boodschap naar de kiezer. En dat is wat ik hoop dat ze gaan doen."

Denkt u dat Bart De Wever een goede premier zal worden?

"Als hij die kans krijgt en met een degelijk regeerakkoord, en dat zal afhangen van de onderhandelingen, en we voldoende vertrouwen in de ploeg hebben, dan denk ik dat wel. Als het alleen van hem zou afhangen: zonder twijfel."

En hoe kijk je naar die verhoudingen? Minister-president versus premier? Zijn die gelijkwaardig? Of wordt het zoals in de tijd tussen Jean-Luc Dehaene (cd&v) en Luc Van den Brande (cd&v)? 

"Dat is van ver voor mijn tijd, dat moet ik wel zeggen. Ik heb daar natuurlijk wel verhalen van gehoord, maar ik denk dat we nu met een andere situatie zitten. De Vlaamse regering is een pak groter geworden, als je de sociale zekerheid niet meer rekent. Dus in die zin denk ik dat je met een heel andere verhouding al zit tussen die twee. En we hebben een overlegcomité, want sowieso ook in ons regeerakkoord staan zaken waarvoor we de federale regering nodig hebben. Dat is nu eenmaal het constitutionele gegeven dat we hier hebben in België."

“En ik hem met Bart een inhoudelijk open lijn, om daarover door te praten. Als dat nodig is, zal dat geen probleem zijn."

In het Vlaamse regeerakkoord staan ook een aantal dingen die toch wel federaal terugkomen. Onder andere wie beslist bijvoorbeeld over het klimaatbeleid.

“Dat gaat over die hiërarchie tussen de entiteiten, maar ook naar Europa toe. Dat is inderdaad belangrijk. Als je een federale regering vormt, dan blijft het belangrijk om uit te klaren wie uiteindelijk beslist over klimaat uiteindelijk. Kan Vlaanderen dat autonoom of niet?” 

“Het federale systeem is verre van perfect nu. Daar zitten heel wat zaken in die het nodeloos, zonder enige meerwaarde, moeilijk maken om beleid te voeren. Maar goed, we zullen nu zien wat daarmee gebeurt. Wat de verwijzing naar Europa betreft, dat zijn zaken die we inderdaad al 20 jaar moeten opnemen, of zelfs 30 jaar. Het is in 1994 dat bepaalde samenwerkingsakkoorden zijn gesloten en die nu eindelijk wel een keer moeten aangepast worden, want de wereld en zeker de verhouding Vlaams-Federaal, en ook andere deelstaten trouwens, is ondertussen wel veranderd."

Wat wenst u voor volgend jaar?

“Ik heb eigenlijk twee wensen. Ten eerste dat ik graag mag blijven doen wat ik doe. Ik hoor niet bij de mensen die klagen over hun job, in de zin van politici die zeggen hoe lastig en hoe moeilijk dat is. Soms denk ik dan: er is ander werk genoeg. Maar ik doe het zeer graag. Ik doe dat debat graag, ik ga graag naar dat parlement. Het is soms wel stressvol, dat heb ik zeker af en toe. Maar ik jeun mij. Dus dat vind ik belangrijk.” 

“En ik wil hard blijven werken ook. Ik doe dat zeer veel, en ik doe dat ook graag. Zoals ik zeg. Er is maar één puntje misschien. En dat is dat ik soms, als je zaterdag laat op kantoor zit of je bent nog ergens onderweg of wat dan ook, dan overvalt het mij wel eens dat ik mijn kinderen mis. Dat is het enige. Maar voor de rest blijf ik hard en blij gelukkig doorwerken."