Hard tegen onzacht bij Arizona, premier schrapt niets van zijn menu: “Het kan niet zonder zware ingrepen, we komen in verste verte nog niet aan 10 miljard”

📉 Goedemiddag. De grote lijnen van de one-pager waar premier Bart De Wever (N-VA) mee werkt om minstens 10 miljard te besparen, liggen op straat. Meteen volgde een spelletje binnen Arizona om voorstellen publiek af te schieten.

💶 Op de Zestien is men duidelijk van plan niet af te geven: zelfs met de voorstellen die er nu liggen (en die niemand dus wil) komt men nog niet in de buurt van het beoogde minimumdoel van 10 miljard. “Het zal niet gaan zonder zware ingrepen.”

⚔️ Meteen duiken de oude demonen uit de regeringsonderhandelingen weer op: de wederzijdse taboes die moeten sneuvelen, maar zeker ook de kritiek op de methode van de premier. Niet geheel toevallig sprak die al dreigend over wie zou durven een val van het kabinet te veroorzaken.

⚖️ Binnen de meerderheid gisteren urenlang hoogspanning over ‘abortus’: cd&v-minister Annelies Verlinden weigerde met een duidelijke timing te komen voor een wetsvoorstel, de MR reageerde in alle staten. Finaal kwam er witte rook in de Kamer: voor de zomer moet dat voorstel er liggen.

📡 Ook over ‘Chat control’, het verplicht scannen van beelden op chatapps om kindermisbruik tegen te gaan, is er nu duidelijkheid: minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) gaat in Europa aan de rem trekken. Ook Duitsland is nog steeds tegen dat EU-voorstel.

🏗️ In Brussel verdedigt Frédéric De Gucht (Open Vld) fel zijn minister van Begroting Sven Gatz (Open Vld): hij vindt kritiek op diens werk “misplaatst”. Zeker cd&v reageert vernietigend, N-VA noemt het “oud nieuws”: één van beiden moet toch verleid worden om straks steun te geven aan een Brusselse coalitie.

🇺🇸 Vanuit Amerika, waar de Belgische handelsmissie is, regent het miljardeninvesteringen. En Theo Francken (N-VA) sneert naar de academische wereld: de rectoren van de UGent en VUB pasten immers voor deelname, een fel contrast met de hoerastemming vanuit Californië.

📚 In het Vlaams Parlement haalt cd&v uit naar minister van Welzijn Caroline Gennez (Vooruit), omdat haar masterplan in de jeugdhulp uitblijft. Bij Vooruit is men bijzonder misnoegd over die kritiek.

“Wie de regering nu laat vallen, moet opgeknoopt worden op de Brusselse Grote Markt.” Het was een zinnetje dat premier De Wever afgelopen dinsdag liet vallen, in de marge van zijn lezing aan de UGent. Het leek vreemd, omdat geen van de coalitiepartners ook maar lijkt aan te sturen op iets dergelijks: een val van het kabinet. Maar als voorbode voor wat nu komt, lijkt het allemaal veel minder bij de haren gegrepen: Arizona stevent af op een onvermijdelijke clash. Want uit de gelekte lijst voorstellen is ondertussen niet alleen een indexsprong, maar zowat elke pijnlijke ingreep ondertussen al publiekelijk aan flarden geschoten. Daarbij komt bovendien kritiek op de aanpak van de premier: ook dat is niet voor het eerst, hij “gaat veel te traag en zet ons dan voor het blok”. En toch lijkt De Wever alvast niet van plan veel toe te geven, integendeel. De zoektocht gaat verder, naar “een reële inspanning van 10 miljard”. En “dat krijg je niet gedaan zonder zware ingrepen”, zo is binnen het kabinet te horen.

In het nieuws: vandaag moet De Wever in de Kamer uitleg geven.

De details: na de barrage aan publieke veto’s van zijn coalitiepartners, over de pijnlijke en lastige ingrepen in het lijstje waarmee de Zestien werkt, als keuzemenu om de sanering van het budget erdoor te krijgen, moet de premier vandaag wel antwoorden. Hij kan niet anders dan de moeilijke boodschap herhalen: dit gaat pijn doen.

• De lijstjes met optelsommen gingen gretig rond, gisteren in de Wetstraat: 1 miljard uit de indexsprong, 1,5 miljard uit de btw, 2 miljard uit de langdurig zieken, 800 miljoen uit de groeinorm en nog een pak andere zaken, zodat men aftikt op 6,6 miljard voorlopig, met dan nog 3,4 miljard te zoeken.

• Die sommetjes van op de Zestien, gelekt door coalitiepartners, zijn op zich nog niet zoveel waard: er ligt nog niets vast, het blijft een keuzemenu dat premier De Wever voorlegt.

• De reacties van de coalitiepartners spraken gisteren tegelijk boekdelen: niemand heeft hier veel zin in, over de indexsprong regende het veto’s, enkel N-VA en Les Engagés spraken zich niet uit.

• In realiteit is er intern ook grote discussie over het effect van die maatregel. Levert dat wel 1 miljard op? cd&v-minister van Begroting Vincent Van Peteghem gelooft alvast van niet. Zijn kabinet bleef erbij dat cd&v die indexsprong “als eerste geschrapt wilde zien”. Voer voor discussie.

• Eén ding is wel duidelijk: De Wever weigert voorlopig om het idee zomaar op te bergen, ondanks veto’s van de partijvoorzitters Sammy Mahdi (cd&v) en Conner Rousseau (Vooruit) op kop.

De essentie: het doet alleen maar pijn.

• Harde cijfers zijn er dus in geen geval, maar wel heel veel speculatie, geruchten en lekken over de verschillende domeinen waar De Wever geld wil gaan halen. Daarbij moet er telkens voorbehoud gemaakt worden bij de impact straks: ook alle andere voorstellen op het keuzemenu van De Wever zijn per definitie knoppen, of ‘compteurs’, waaraan nog verder kan worden gedraaid.

• Hoeveel miljoenen gaat men dan precies trimmen in de gezondheidszorg bijvoorbeeld: het hangt finaal af van in welke mate zowel Vooruit als Les Engagés bereid zijn om die groeinorm, die in 2029 op 3 procent ligt nu, af te vlakken.

• Die voortaan maar op 2 procent leggen in 2029 levert dan 800 miljoen op. Dat zoiets pijn zou doen en eigenlijk het overschrijden van een ‘rode lijn’ is voor beide partijen, klopt politiek ook.

• Hetzelfde voor de ‘harmonisatie’ van de btw: daar zouden het tarief van 6 procent en het tarief van 12 procent samengevoegd worden. Semantisch goed verpakt, in realiteit zit er heel weinig nog in de korf van 12 procent, behalve geneesmiddelen, steenkool, banden en de horeca. 

• Het is dus vooral een stijging van een taks op consumptie: voor voedsel en basisproducten komt er dan 3 procent bij. Maar ook daar is het finaal onduidelijk of het nu dan 1,5 of 3 miljard extra moet opbrengen: het is een kwestie van keuzes maken.

• Een andere piste zou zijn om het algemene tarief, dat nu op 21 procent ligt, met 1 procent op te trekken. Dat zou meteen een stevig recurrent effect hebben.

• Maar ook daar: een enorme politieke weerstand. Want terwijl zowel Vooruit als de MR het toverwoord ‘koopkracht’ hebben en cd&v het telkens over “de middenklasse” wil hebben, is er in elk van die partijen hun overheersend narratief geen goede kant aan met zo’n btw-verhoging.

• Een lichtjes ander verhaal voor de langdurig zieken: daar is de consensus groter. Tenminste over de noodzaak van die maatregel, niet over de concrete uitwerking. Daar circuleren cijfers van 1 miljard tot 3 miljard, maar waar finaal ook moet worden afgeklopt op een aanpak waarbij niet alleen de werknemers, maar ook de werkgevers zullen moeten bijdragen.

Dé vraag: hoe raakt men dan in godsnaam aan 16,7 miljard?

• Dat cd&v en de MR publiekelijk de afgelopen weken om de beurten het bedrag omhoog duwden, dat toch maar bespaard moest worden, maakt de hele discussie vandaag wel wat bitter: met minister van Begroting Van Peteghem legde cd&v de lat op 16,7 miljard, bij de MR herhaalde voorzitter Georges-Louis Bouchez telkens het bedrag van 20 miljard.

• Net dat is behoorlijk paradoxaal: beide partijen gingen gisteren op de barricade om onder meer de indexsprong af te schieten. 

• Bij de MR was dat wel een beetje genuanceerder: enkel voor de niet-werkenden zou er zo’n indexsprong moeten komen, volgens David Clarinval, de MR-vicepremier. En bij cd&v wijst men dus, zoals gezegd, vooral op de redenering “dat het toch niet werkt”.

• Feit blijft dat er in realiteit wel bitter weinig voorstellen op tafel liggen die echt de sprong tot boven de dubbele cijfers aan sanering kunnen bewerkstelligen, als het van de MR en cd&v afhangt.

• Bij Vooruit betwijfelt men dan weer sterk of de ‘sociale reflex’ die beide partijen, cd&v en MR, nu tonen over de index wel zo oprecht is. “Het idee dat die dat aan de tafel van de onderhandelingen acht maanden lang verdedigd hebben, is gewoon absurd: dat is de geschiedenis willen herschrijven. Conner Rousseau stond in die strijd destijds wekenlang quasi alleen. Eens zien wie er nu écht komt steunen”, zo is bij een rode bron te horen.

En nu? Hard tegen onzacht.

• “Zelfs theoretisch komen ze in de verste verte niet aan 10 miljard, zonder dat lijstje ingrepen, laat staan aan 16,7 miljard”, zo is ondertussen wat schamper in regeringskringen te horen.

• De lekken, waarnaar naar verluidt vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) veel meer mee inzat, lijken premier De Wever niet echt te deren, zo is te horen op de Zestien. 

• Twee andere coalitiepartners wijzen dan weer nogal expliciet in de richting van cd&v, als het op de lekken aankomt. “Het ligt er allemaal toch iets te dik op”, zo klinkt het zuchtend.

• In elk geval is de premier niet van plan veel van zijn koers af te wijken: die boodschap krijgt vandaag ongetwijfeld een herhaling, “het gaat niet zonder zware ingrepen”, of men dat nu leuk vindt of niet.

• En de premier is wel bereid het hard te spelen: vandaar zijn hint richting een val van de regering. Want wie de stekker uit het kabinet zou trekken omdat men weigert pijnlijke maatregelen te nemen, krijgt dan meteen de volle verantwoordelijkheid op zich. 

• De internationale context, met buurland Frankrijk in complete crisis, wat heel negatief afstraalt op België, is nu al loodzwaar. Zonder regering dreigen dan pas echt een rentesneeuwbal en Griekse toestanden.

• Aan de andere kant: toch ook frustratie over de werkmethode van de premier. Die past nu de techniek toe die hij al eerder tijdens de formatie hanteerde: erg lang zijn kaarten op de borst houden en dan bij het afleggen weinig tot geen manoeuvreerruimte toestaan, omdat de klok tikt. 

• De vraag is of dat veel indruk gaat maken: de State of the Union volgende dinsdag kan ook perfect doorgaan met enkel een begroting voor 2026, terwijl men nog wat extra tijd neemt voor het plan over meerdere jaren. Maar ideaal zou zo’n uitstel allerminst zijn: Arizona leidt dan meteen fors gezichtsverlies.

Ook genoteerd: ‘Abortus’ levert weer vuurwerk op, vooral dan achter de schermen.

• Voor de zomer komt minister van Justitie Annelies Verlinden (cd&v) met een wettekst om de abortuswetgeving in België te versoepelen. Dat kondigde ze zelf niet aan, wat via een persbericht makkelijk had gekund: het was cd&v-fractieleider Nawal Farih die het gisteren finaal in de commissie Justitie deed.

• Zo tikt nu wel de klok duidelijk met een concrete deadline voor Verlinden: het was daar waar de MR, maar finaal ook Vooruit en zelfs de andere partijen binnen het meerderheidsoverleg, op hadden aangedrongen bij de minister. En dat overleg liep niet van een leien dakje.

• Al dinsdag had de MR aangegeven dat het abortusdossier gevoelig blijft liggen. De Franstalige liberalen laten in principe elk Kamerlid vrij stemmen over ethische zaken. Maar het regeerakkoord beloofde dat voor vijf ethische dossiers, waaronder abortus, in consensus binnen de meerderheid vooruitgang zou worden geboekt.

• De PS en ook Groen/Ecolo merkten niet onterecht op dat er voor abortus ondertussen nog geen enkel initiatief klaar is vanuit de regering en de minister van Justitie: zij kwamen gisteren elk al met hun eigen wetsvoorstel. En daarop wilde de MR-fractie niet meer zomaar ‘neen’ stemmen: zij eisten eindelijk duidelijkheid van Verlinden en haar timing. 

• Bij cd&v beloofde men dinsdag nog op het overleg, om die de volgende dag te geven, maar gisteren was die er bij de start van het meerderheidsoverleg nog altijd niet: de minister van Justitie zat in het buitenland en weigerde van daaruit duidelijkheid te verschaffen, tot woede van de MR en finaal ook tot frustratie van de andere partijen binnen de coalitie.

• De Franstalige liberalen drongen aan op een signaal van de minister: “Een persbericht over de timing zal de boel uitklaren”, zo stelden zij. Maar dat bleef Verlinden weigeren, waarop finaal cd&v-fractieleider Farih dan stelde dat zij het in de commissie zou aankondigen, dat het voorstel er zou komen voor het einde van het parlementaire jaar, volgende zomer. Eerst nam de MR daar geen genoegen mee: “Jij bent de minister niet”, zo kreeg de cd&v-fractieleider fijntjes te horen.

• Finaal ging de commissie Justitie een uur later dan toch van start, deed Farih haar aankondiging en stemden Vooruit en MR met de meerderheid mee de voorstellen van Groen en PS weg. “Het regeerakkoord is duidelijk: de wetgeving zal worden aangepast. Minister van Justitie Verlinden is as we speak aan een tekst aan het werken”, zo stelde Farih.

• Meteen is ook wel duidelijk dat van uitstel nu geen sprake meer kan zijn: “Men moet woord houden, of dit wordt een majeur probleem”, zo maakte een MR-Kamerlid alvast duidelijk in de wandelgangen.

• De oppositie staat alvast klaar met vlijmscherpe kritiek: “Wie gelooft dat nu, dat er snel een tekst zal komen? Ik vroeg me al af welk verhaal er deze keer zou opgedist worden”, zo reageerde Groen-fractieleider Stefaan Van Hecke. 

• “Arizona blokkeert voor de zoveelste keer de aanpassing van de abortuswet. Verdienen al die vrouwen niet meer dan politieke spelletjes op hun kap?”, zo vroeg Katja Gabriëls (Open Vld) zich af.

Ook genoteerd (bis): België is gekant tegen ‘Chat control’.

• Gisteren in de Kamer, voor de commissie Binnenlandse Zaken, maakte de minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) tussen de lijnen duidelijk dat het Europese voorstel rond ‘Chat control’ niet zal kunnen rekenen op Belgische steun. 

• Dat voorstel houdt in dat men binnen de EU alle beelden in berichten van apps als WhatsApp, Telegram of Signal proactief zou gaan scannen om kindermisbruik tegen te gaan. De politiediensten vragen daar al langer om.

• Maar het is voor critici een veel te forse maatregel, die niet proportioneel is ten opzichte van het recht op privacy en het recht op briefgeheim.

• Onder het Deense voorzitterschap van de EU is het voorstel weer van onder het stof gehaald, ook al kreeg het in het Europees Parlement al de wind van voren.

• In België was het lang wat onduidelijk welke positie de federale regering, en met name Quintin, dan in Europa zou gaan innemen: binnen de coalitie is de N-VA er felle tegenstander van, maar gisteren in de Kamer sprak ook Mathieu Michel (MR) zijn verzet openlijk uit.

• Jeroen Bergers (N-VA) deed dat nog explicieter: “Chat control is eigenlijk de technologische variant van vissen met een sleepnet. In plaats van gericht kindermisbruikers te viseren, wordt er ingebroken op de privacy en het recht op briefgeheim van alle Europese burgers.”

• Minister Quintin zelf was minder expliciet in zijn antwoorden, maar binnen de regering is het ondertussen wel duidelijk: België gaat de Denen niet aan een gekwalificeerde meerderheid helpen, integendeel.

• Belangrijk daarbij is dat ook de Duitsers nog altijd tegen het voorstel zijn: België kan zich dus verschuilen achter een bredere rug. De grootste regeringspartij CDU sprak zich daar maandagavond nog eens expliciet tegen Chat control uit: “Wij zijn uiteraard voor het bestrijden van kindermisbruik, maar dit gaat te ver.” 

• Denemarken haalde ondertussen een stemming in de Europese Raad van de agenda, omdat ze voelden dat ze het niet zouden halen.

Opvallend: Open Vld’er De Gucht schiet zijn Brusselse minister Sven Gatz ter hulp.

• Brussels minister van Begroting Sven Gatz beleeft een storm. De kranten De Tijd en The Brussels Times kwamen immers met een forse aanklacht: jarenlang smukten Gatz en zijn voorganger Guy Vanhengel (Open Vld) de begrotingscijfers in het Brusselse gewest kunstmatig op, om zo de ratingbureaus en financiële markten om de tuin te leiden.

• Dat een instelling als het Rekenhof al jaren weigert om de Brusselse cijfers nog te beoordelen, net omdat ze het geen eerlijke en transparante begroting vinden, was daarbij al langer geweten.

• Gatz zelf stuurde een persbericht en had het over “opnieuw ongefundeerde aantijgingen”: “Op geen enkel moment werd een gunstiger beeld geschetst van de begrotings- of schuldcijfers”, zo beweerde hij.

• Opvallend was dat de nieuwe blauwe sterke man Frédéric De Gucht op Villa Politica helemaal de verdediging van Gatz opnam. Hij noemde de verontwaardiging “misplaatst”. “De cijfers zijn publiek beschikbaar”, zo stelde hij koud. 

• Dat het Rekenhof al jaren zijn handen aftrekt van de cijfers, wimpelde hij weg: “Bwa, dat is voor rekening van het Rekenhof. Dat is eerder een technische discussie van aard, hoe de cijfers geconsolideerd worden. Ik denk dat de kijker daar weinig aan heeft”, zo stelde hij. 

• “Wij zijn met de Vld verantwoordelijk voor alles wat misloopt de laatste 25 jaar, als ik de pers mag geloven”, zo stelde hij cynisch. “Het is niet de eerste keer dat Sven zei dat er iets mis was met die begroting, maar wij stonden daar dikwijls heel alleen in.”

• De reactie van de oppositie in Brussel aan Nederlandstalige kant is ondertussen vlijmscherp. “Brandstichters die zich voordoen als brandweermannen”, zo stelde Vlaams Belanger Bob De Brabandere. 

• Interessanter waren de reacties van cd&v’er Benjamin Dalle en N-VA’ster Cieltje Van Achter. De Gucht hoopt nog altijd dat die laatste in de coalitie komt, terwijl ondertussen Groen, Vooruit, PS en Les Engagés hopen dat Dalle nog zijn steun geeft aan een Nederlandstalige meerderheid in de Brusselse regering.

• Opvallend genoeg reageerde de N-VA eerder mild. “Dit was al lang geweten. Er zijn tig problemen met die Brusselse begroting, het Rekenhof wil al jaren geen oordeel meer vellen, ze geloven de cijfers zelf niet. Maar dit is geen nieuws, wij wisten dit al jaren”, zo stelde Van Achter, ook voor de tv-camera’s. Zij onderhoudt goede banden met De Gucht.

• Dalle reageerde dan weer met een persbericht dat veel meer in de aanval ging. Hij wil zo snel mogelijk een spoeddebat in het Brusselse parlement en sprak van “niet alleen gewoon een slordig begrotingsbeleid, maar misleidend boekhouden”. “Daarmee heeft men niet alleen het parlement om de tuin geleid, maar mogelijk ook instellingen als de Europese Investeringsbank en het ratingagentschap S&P.” 

• Tussen Dalle en De Gucht botert het helemaal niet: de Open Vld stelde een veto om cd&v mee te laten praten over de huidige begrotingsopmaak in Brussel.

Vanuit de VS: het regent miljardeninvesteringen, en Theo Francken (N-VA) schiet op de rectoren van de UGent, VUB en de Franstalige universiteiten.

• Een soort Amerikaanse hoerastemming bereikt, via de meegereisde Belgische pers, ondertussen de Wetstraat: gisteren regende het miljardeninvesteringen van twee Amerikaanse giganten. 

• Amazon gaat 1 miljard investeren om pakjes nog op de dag zelf te bezorgen in België, Google gooit er liefst 5 miljard euro tegenaan aan extra investeringen om hun datacentrum in Henegouwen verder uit te breiden. Dat zou tot 15.000 extra banen kunnen leiden: men zou voor minder jubelen.

• Prinses Astrid, de delegatieleider met meer dan 500 Belgische bedrijven in haar kielzog, pleegde zowaar een vreugdedansje op de tonen van Stromae, tijdens een bedrijfsbezoek bij Amazon: om maar te zeggen, de sfeer zit opperbest daar in Californië.

• Ook bij de meegereisde ministers, toch twee zwaargewichten van de N-VA: minister-president Matthias Diependaele (N-VA) en minister van Defensie Theo Francken (N-VA). Die laatste heeft ook Buitenlandse Handel als bevoegdheid, en dat gebeurt tegenwoordig bij de N-VA zonder veel gêne onder een Belgische tricolore.

• Maar Francken zou Francken niet zijn als hij toch ook een tik uitdeelt voor het thuisfront. Met name de rectoren van de UGent, Petra De Sutter, en van de VUB, Jan Danckaert, krijgen er van langs. Die gingen eerst meegaan, maar schrapten finaal hun deelname.

• De handelsmissie doet nochtans belangrijke (progressieve) universiteiten aan: onder meer Berkeley en Stanford staan op de agenda. Danckaert liet weten te passen omdat hij vermoedde dat hij geen visum zou krijgen “door de verklaringen die ik aflegde over de academische vrijheid, in een land geleid door Donald Trump”. 

• En alle Franstalige rectoren, die ook afzegden, kwamen zelfs meteen met een gezamenlijk persbericht om hun afkeer voor Trump uit te spreken.

• Het zorgde op voorhand voor een negatieve sfeer rond de handelsmissie in de pers, maar dat botst duidelijk met de sfeer in Silicon Valley: “We zijn hier met meer dan 500 ondernemers om zaken te doen, niet om aan politiek activisme te doen. Wat denken ze te bereiken met zo’n lege stoel-politiek? Indruk te maken op Donald Trump? Laat me niet lachen. Ze laten onze ondernemers en heel veel Amerikanen in de steek. Hoe kunnen zo’n slimme mensen toch zo kortzichtig en bekrompen zijn?”, zo haalt Francken uit, terwijl hij de rector van de KU Leuven, Séverine Vermeire, prees voor het feit dat zij als enige rector wél kwam.

Ook genoteerd: hommeles tussen Vooruit en cd&v in het Vlaams Parlement.

• “Ik hoor het, echt waar, steeds meer zeggen in de sector: ‘Het is niet wachten op Godot, het is wachten op Gennez.’” 

• Een opvallende aanval tijdens het debat gisteren in het Vlaams Parlement, van cd&v-parlementslid Toon Vandeurzen. Die klaagde daar bijzonder scherp aan dat de gesloten instellingen voor jonge delinquenten overvol zitten, maar dat zo ook jongeren met een verontrustende thuissituatie soms moeilijk een plek krijgen.

• Vandeurzen pakte daarover de Vlaamse minister van Welzijn hard aan. “Iedereen zijn geduld is op, ook dat van ons. Nederland telt dubbel zo veel minderjarigen als Vlaanderen en toch zitten er slechts evenveel opgesloten. Dat is niet omdat de Vlaamse jeugd crimineel of gevaarlijk is. Dat komt omdat ze er in Nederland veel beter in slagen om preventief in te grijpen.”

• Feit is dat Gennez al meermaals aankondigde met zo’n masterplan voor de jeugdsector te komen. Dat zou nu volgende week definitief klaar zijn, is te horen.

• De publieke uitval van Vandeurzen in het parlement ligt echter zwaar op de maag bij de top van de socialisten: “Hilde Crevits (cd&v) zit meer stokken in de wielen te steken van Gennez dan iets anders. Als ze nog één keer durven vertragen, gaan wij gewoon namen noemen. De puinhoop die Caroline heeft aangetroffen op dat departement is ongelofelijk, onder meer na tien jaar van vader Jo Vandeurzen, die de sector om zeep heeft geholpen.”