Hoe exit De Crem en "twee maand ‘Gaza’-campagne" kater laten bij cd&v: “We mikken op compleet verkeerde doelgroep”, klinkt hard binnen de partij

☀️ Goedemiddag. Oud-boegbeeld van cd&v Pieter De Crem verlaat de partij waar hij 40 jaar lid van was, met striemende kritiek: “Het nationale leiderschap benoemt de samenlevingsproblemen niet eens”.

🧾 De cd&v-top eiste excuses na een vernietigende audit over Aalter, maar die weigerde De Crem te geven. Die komt zo ‘op de markt’: Vlaams Belang knuffelt hem nu al dood, maar de N-VA is een veel logischer eindstation. 

🎯 Bij de christendemocraten klinken tegelijk kritische stemmen binnen de partij. “Heel de zomer focussen wij op ‘Gaza’. Maar zo mikken we op compleet de verkeerde doelgroep voor ons”, zegt een cd&v-parlementslid.

💸 De debatten over de begroting zijn geopend: bij de MR mikt men op een oefening van 20 miljard, maar dat lijkt overdreven. 12 miljard is meer realistisch: een helse inspanning dus. Tegelijk liggen de krijtlijnen wel al vast: het kader waarop iedereen wil werken is er, maar: het remgeld verhogen is echt geen ‘silver bullet’, dat brengt miljoenen op, geen miljarden.

😓 Nieuwe cijfers over de langdurig zieken zijn ontluisterend: het aantal burn-outs stijgt met 94 procent, vooral jongere mensen verlaten zo de arbeidsmarkt.

🪖 Alles ligt klaar om in Brussel militairen op straat te gaan inzetten: alleen het wettelijk kader ontbreekt nog. Minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) heeft een overwinning zo goed als beet.

🗳️ In Brussel is er nu het voorstel van de MR, maar ook van Marc Uyttendaele van bij de PS, om gewoon opnieuw te gaan stemmen. Er is weinig appetijt bij de rest, maar onmogelijk is het niet.

Exit Pieter De Crem bij zijn partij cd&v. Als boegbeeld en voormalig vicepremier was hij al even op zijn retour, maar de giftige boodschap die ‘Crembo’ achterlaat aan het adres van de huidige partijleiding, kan niettemin tellen. Volgens hem biedt cd&v “geen oplossingen meer voor de problemen en uitdagingen waar de samenleving mee geconfronteerd wordt”. Sammy Mahdi (cd&v) wimpelt de zaak af: De Crem weigerde “een knieval” en bood geen excuses aan, nadat hij in het rapport van Audit Vlaanderen beschuldigd werd van onwettige praktijken. “Anders denk ik dat er wel wat mogelijkheden waren geweest.” Binnen de partij rommelt het wel, op de rechterflank: daar ergerde men zich aan de erg grote focus op Gaza deze zomer. “Niet onze doelgroep.” Bij Vlaams Belang kraait men van de pret, na de exit van De Crem: daar startte men meteen een ‘steuncampagne’ voor het oud-boegbeeld. Al is dat niet het evidente eindstation voor de Aalternaar. Veel logischer is dat De Crem vroeg of laat bij de N-VA belandt.

In het nieuws: Exit De Crem.

De details: Wie het ‘politieke einde’ van de oud-vicepremier en voormalige minister van Defensie voorspelde, is eraan voor de moeite: de 63-jarige De Crem laat zich niet zo snel begraven. Zijn electorale waarde oogt eerder beperkt, maar symbolisch staat hij wel voor een rechtervleugel van cd&v, die op zoek is naar de juiste partij.

• “Ik had het ook veel liever anders zien lopen. Mocht iedereen nu gewoon een beetje de nodige knieval doen, en aangeven: ‘Ik heb het moeilijk als burgemeester, het is niet gemakkelijk met de mensen die op mijn grondgebied komen, ik ben misschien te creatief geweest, mijn excuses daarvoor, en laten we nu samen bekijken hoe we dat aanpakken’. Dan denk ik dat er misschien wel wat mogelijkheden waren geweest. Maar als je dat weigert te doen, ondanks druk van elke politieke partij, dan wordt het wel onmogelijk om tot een oplossing te komen.”

• Vanmorgen op Radio 1 gaf Sammy Mahdi (cd&v) er een interessante ‘draai’ aan: had De Crem maar ‘sorry’ gezegd, dan was het mogelijk anders gelopen. Dan was er misschien nog een plekje geweest in het christendemocratische huis voor hem.

• De feiten wijzen toch op een andere logica: tussen de partijvoorzitter en zijn voormalige vicepremier is de relatie eerder onbestaande. 

• Net zoals Mahdi afgelopen week geen enkele moeite had om flink afstand te nemen van oud-premier Yves Leterme (cd&v), toen die in China opdook, had hij ongeveer al aan iedereen laten weten die erom vroeg, dat er voor De Crem geen plaats meer was in de partij, behalve aan de betrokkene zelf.

• Toen finaal op vrijdag De Crem dan toch telefoons van de partijtop kreeg, lag de keuze om cd&v te verlaten ook meer dan voor de hand: al veel langer had ‘Crembo’ weinig tot niets meer te zoeken bij de partij waar hij toch een roemrijke carrière achter de rug heeft.

De essentie: De Crem liet zich ook wel netjes naar de uitgang begeleiden bij cd&v.

• Al veel langer maakte de oud-vicepremier een vernietigende analyse over zijn eigen partij, die hij te ver naar links opgeschoven vindt. 

• Niet toevallig gaf De Crem al jaren geleden, als een van de weinige cd&v’ers, aan dat hij het cordon sanitaire onzin vond, en dat dat moest opgegeven worden. Het was toenmalig politiek leider Jean-Luc Dehaene (cd&v) die hem openlijk corrigeerde, en later zou verhinderen dat hij cd&v-voorzitter werd, bij de interne verkiezingen van 2004.

• Na zijn regeringsjaren, waarin hij in 2014 pijnlijk eindigde op de nietszeggende post van secretaris van Buitenlandse Handel, maar door de exit van de N-VA in 2018 toch nog, weliswaar in lopende zaken, afscheid mocht nemen op Binnenlandse Zaken, overwoog De Crem tot twee keer toe alsnog een gooi te doen naar het voorzitterschap van zijn partij, om die meer naar het centrum en rechts te duwen. Net als Hendrik Bogaert (ex-cd&v), die andere naam op rechts, waagde hij die sprong finaal niet.

• Maar de tekenen van een nakend vertrek waren overal: bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 stofte hij zijn oude idee van een ‘Democratische Unie’ af. Onder dat vehikel, DU, kwam zijn lokale lijst op, naast het merk van cd&v.

• Als De Crem zou beslissen lokaal verder te doen onder die DU, haalt hij volgens zowat elke Aalternaar met de vingers in de neus opnieuw een absolute meerderheid.

• Feit dat De Crem bovendien, toen heel de affaire rond zijn inschrijvingsbeleid losbarstte, geen enkele moeite deed om afstand te nemen van die aanpak, en zelfs gewoon weigerde om met de onderzoekers van Audit Vlaanderen af te spreken, wees in dezelfde richting: hij wenste geen enkele moeite meer te doen naar zijn partij toe, of gelijk wie. Excuses? Nog liever doodvallen.

• In die zin speelde De Crem het uiterst handig: hij bleef bijzonder stilzitten, terwijl alle procedures liepen. Op die manier kon cd&v hem ook moeilijk uit de partij gooien, of ingrijpen in zijn functie als burgemeester: het moest allemaal volgens de juiste procedure verlopen. 

• Tegelijk tikte de klok ongenadig verder en liep de partij verder schade op: zo bleek kopstuk Nicole de Moor (cd&v) op de hoogte, haar kabinetschef, een ex-medewerker van De Crem, was in Aalter een stukje gaan eten met zijn oude baas. 

• En ook Annelies Verlinden (cd&v) moest door het slijk: maar dan vermoedelijk was ze als minister écht niet op de hoogte van wat in Aalter gebeurde, en dan zegt dat veel over de werking van haar toenmalige kabinet. In elk geval was er qua politieke verantwoordelijkheid geen ontsnappen aan, voor de cd&v-top.

Ten gronde: De timing komt nu wel ongelukkig voor Mahdi. Want het rommelt wel in zijn partij, na deze zomer.

• “Het zou bijzonder triest zijn mocht de rechterflank van de partij enkel bestaan uit een oud-boegbeeld”, zo wimpelde Mahdi vanmorgen de vraag af of cd&v nu haar rechterflank kwijt is.

• Tegelijk is de exit van De Crem wel een trigger voor een aantal mensen om hun ongenoegen te uiten. 

• Niet dat De Crem zo geliefd was: anders dan bij de aanval op Leterme, waar zelfs Kris Peeters (cd&v) het nodig vond om publiek Mahdi terecht te wijzen en de oud-premier ter hulp te komen, is er niemand die vandaag binnen cd&v de verdediging van ‘Crembo’ opneemt. Daarvoor maakte hij het ook te bont: juridisch werden grenzen overschreden.

• Maar een deel van de partij, ook parlementsleden, geeft wel schoorvoetend toe dat de analyse die De Crem maakt daarom niet fout is: er is te weinig aandacht voor wat De Crem “de problemen en uitdagingen van onze samenleving” noemt, om daarbij ‘migratie’ niet te noemen.

• “De prioriteiten zitten fout. Heel de zomer focust de partijtop op ‘Gaza’. Dat is emotioneel, mensen leven daar zeker ook mee mee. Maar dat is wel voor een links, allochtone publiek. En zo mikken we op compleet de verkeerde doelgroep voor ons”, zegt een cd&v-parlementslid. “Want hebben we daar nu één stem mee gewonnen?”

• Een burgemeester sluit zich daarbij aan: “Soms is de kloof tussen wat c&v in ‘Brussel’ doet, en waar wij mee bezig zijn toch wel heel groot. Dat viel op, deze zomer.” 

• Ook het feit dat Mahdi zijn eigen echtgenote, Nawal Farih (cd&v), als fractieleider naast zich in de fractie van de Kamer heeft, blijft moeilijk te verteren bij sommigen in de partij: “Wie doet nu zoiets? Dat geeft een heel slecht beeld van wie wij zijn”, zo laat een oud-kopstuk discreet verstaan.

En nu? De Crem kan zichzelf nog eens heruitvinden.

• “Ik ben al heel mijn leven een christendemocraat, en ik zal dat ook altijd blijven.” Deze zomer al gaf De Crem één interview, aan de lokale man van Het Laatste Nieuws in Aalter. Daarin kondigde hij eigenlijk al zo goed als zijn vertrek aan, om tegelijk aan te geven dat “niet hij, maar zijn partij” veranderd is.

• Meteen na De Crem zijn aankondiging op Facebook, startte Vlaams Belang al een onlinecampagne met als slogan: “Eerst onze mensen is geen misdaad: Ik steun Pieter”, met een bijhorende foto van De Crem. 

• Nauwelijks een paar uur later hadden meer dan 10.000 mensen al gedeeld, met bijna 1.000 reacties op Facebook: een schot in de roos voor Vlaams Belang en Tom Van Grieken (Vlaams Belang). Ter vergelijking: De Crem zijn originele bericht haalde niet eens een tiende van die tractie.

• Toch lijkt het ondenkbaar dat De Crem op een dag effectief zou aanspoelen bij het Belang: de Aalternaar is heel zijn leven een machtspoliticus geweest, geen ‘ijsbreker’, maar iemand met een diep vertakt netwerk, royalist en diepgelovig. Een tocht in de woestijn richting Belang zit er dan echt niet in.

• “We hebben te veel respect voor Pieter om hem dat aanbod te doen”, zo reageert Van Grieken met de knipoog. Maar ze pikken wel handig in op zijn tekst: “Ook wij reiken de hand naar zij die mee willen strijden voor een Vlaams en veilig Vlaanderen.”

• Het Belang hoeft ook helemaal niet de enige optie te zijn: bij de N-VA heeft men al langer uitstekende banden met De Crem. 

• En evengoed volgde men daar met grote ogen de afgelopen maanden ook de positionering van cd&v, over buitenlandthema’s als Gaza. “Men is de voeling met de eigen onderbuik verloren, bij cd&v”, zo klinkt het hard bij een N-VA-topper.

• Niet toevallig postte Theo Francken (N-VA) al dit weekend een hele ‘hommage’, ook op X, om De Crem lof toe te zwaaien over zijn carrière, als ‘Atlantist’ bij Defensie. 

• Tegelijk werd wel de ‘legalistische’ lijn getrokken: ook N-VA verdedigt op geen enkel moment de acties die De Crem als burgemeester ondernam om mensen met een vreemde naam systematisch te discrimineren bij hun inschrijving. Maar “Fair winds and following seas, my friend. En die kazerne van de toekomst in Aalter, die komt er”, liet Francken weten.

The Big Picture: Natuurlijk aast de N-VA op de rechtervleugel van cd&v.

• Nieuw is het allemaal niet: de strijd om wie nu de titel van ‘Volkspartij van Vlaanderen’ mag claimen. 

• Sinds het ontstaan van de N-VA gaat de strijd met cd&v daarover: niet toevallig heeft premier Bart De Wever (N-VA) altijd het Beierse CSU als voorbeeld genomen voor zijn eigen partij. Regionalistisch, maar evengoed rechts-conservatief en een machtspartij.

• Dat iemand als De Crem nu openlijk komt vertellen (en hij heeft tot nu toe nog geen media gedaan, dus er zitten nog wat kogels in het magazijn) dat cd&v “niet langer Christen-Democratisch en Vlaams is”, is voor de N-VA meteen een cadeau in geschenkverpakking.

• Daarbij hoeft De Crem ook niet finaal bij de Vlaams-nationalisten terecht te komen. De creativiteit die de partij aan de dag legde met Jean-Marie Dedecker kan op dat vlak tellen: zonder schroom zette men in 2024 Dedecker in als lijsttrekker voor de Kamer, zonder hem te willen of moeten inlijven. Het pakte erg positief uit: in West-Vlaanderen scoorde N-VA erg goed.

• Of De Crem in staat is om nog echt electoraal te mobiliseren, is meteen een andere vraag: Dedecker was altijd meer een straatvechter, ook in campagnes. 

• Maar het beeld dat cd&v kwetsbaar is op de rechterflank, zeker na een “zomer vol Gaza”, waarbij de politieke prioriteiten verkeerd liggen, zal men bij de N-VA in elk geval meer dan koesteren.

Genoteerd: Zowat iedere Arizona-partij bakent al het domein af, over de begroting.

• Het was Georges-Louis Bouchez (MR) die bij Ivan De Vadder in De Afspraak op Vrijdag meteen het grootste kanonschot gaf: hij legde een bedrag van liefst 20 miljard op tafel, dat zou moeten de inzet van de begrotingsoefening zijn. En in één beweging ook liefst nog sneller lastenverlagingen.

• Hoog inzetten als openingsbod, zo leek daarbij de tactiek: niemand van de regeringspartners, ook de N-VA niet, ziet dat cijfer als realistisch. Of de snellere lastenverlaging als haalbaar.

• Een “nieuw regeerakkoord” of “nieuw evangelie” wordt het dus niet. Maar tegelijk zijn de contouren van een deal wel al duidelijk: niemand heeft nog zin om opnieuw aan de pensioenen te gaan raken. Dat heeft voor de goede orde ook weinig impact op deze legislatuur, dat gaat eerder over de langere termijn.

• De N-VA blijft spreken van “eindigen op een tekort van 3 procent van het bbp” op het einde van de legislatuur, zo onderstreepte voorzitter Valerie Van Peel (N-VA) in De Zevende Dag. 

• In de wandelgangen houdt men er rekening mee dat dat toch voor de volgende legislatuur zal zijn. Realistischer is dat men minstens 2 procent afgetopt van het te verwachten tekort in 2029, dat boven de 6,2 procent uitkomt als men niets doet.

• Vandaar dat het cijfer van zo’n 12 miljard circuleert, dat is min of meer die 2 procent van het bbp. De vraag is of men daar al geraakt: het is wachten tot eind volgende week voor men de nieuwste cijfers van het Monitoringcomité heeft, en men écht kan beginnen rekenen.

• Op de linkerkant is er ook bereidheid om aan de slag te gaan: dat gaf Vooruit-voorzitter Conner Rousseau dit weekend in Het Laatste Nieuws mee. Alleen: de vraag is vooral hoeverre Vooruit mee wil in die oefening. 12 miljard is in elk geval niet het bedrag dat bij de socialisten circuleert, al weigeren ze hun kaarten op dat vlak af te leggen. Maar “de socialisten zijn constructief, en hebben eigen voorstellen”, zo is de mantra daar.

In elk geval: In het remgeld alleen zal het niet te vinden zijn.

• Daarbij hoort hoe dan ook de gezondheidszorg: het domein van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). Die heeft zelf een reeks hervormingen klaarliggen, en zal zeker opnieuw proberen om die erdoor te duwen. 

• Maar een aantal zaken lijken nu al min of meer in consensus aanvaard: de prijs van een aantal geneesmiddelen zou gaan stijgen, om overconsumptie tegen te gaan. 

• Dat maakt deel uit van het remgeld, het stukje dat de patiënt uit eigen zak betaalt om bij de dokter of apotheker te gaan. Daarover lijkt er ook bereidheid om dat te gaan verhogen, zo gaven vorige week al meerdere partijen aan. Ook voor doktersbezoeken.

• Maar tegelijk wijzen meerdere bronnen in de regering erop dat daar “geen al te grote bedragen zitten”. Zo circuleert bij de socialisten een bedrag van ‘amper’ 65 miljoen euro per jaar, dat met zo’n verhoging zou kunnen worden binnengehaald: allerminst de bedragen waarmee je de begroting finaal op orde krijgt.

• Bovendien zijn er al forse bedragen voorzien om hogere prijzen te gaan rekenen voor maagzuurremmers en cholesterolverlagers: daar is al meer dan 400 miljoen besparingen opgeschreven in de begroting.

Meest logisch: De activering van langdurig zieken.

• In de sociale zekerheid is de uitgavenpost voor langdurig zieken ondertussen de uitgaven voor de werkloosheidsuitkeringen al lang gepasseerd. België scoort op alle parameters bijzonder slecht ten opzichte van de buurlanden. Op dit moment zijn ruim een half miljoen mensen zo niet op de arbeidsmarkt, en kost dat jaarlijks 12 miljard euro aan uitkeringen.

• Nieuwe cijfers van de Onafhankelijke Ziekenfondsen tonen aan hoe stevig het doorweegt: bij hun 2,3 miljoen leden explodeerden de aantallen op zes jaar tijd. De grote koploper zijn burn-outs, waar het aantal gevallen bijna verdubbelde. 

• Ook vermoeidheid nam toe, met meer dan 126 procent, maar dat gaat om minder aantallen in absolute cijfers. Ook ‘stress’ als aandoening ging 106 procent omhoog. Als tweede grootste aandoening, na de burn-outs, zijn er nog altijd depressies. Die stegen met nog eens 16 procent.

• Even opvallend: op zes jaar tijd schoof de leeftijd waarop arbeidsongeschiktheid intreedt ook op. Op steeds jongere leeftijd verlaten zo nu mensen de arbeidsmarkt, heel vaak door die burn-out.

Om te volgen: Straks militairen op straat in Brussel.

• Het is een stevige politieke overwinning voor de MR: Bouchez bepleitte al veel langer die ‘militairen op straat’, zijn minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) krijgt het er nu ook door.

• Het stond met zoveel woorden ook wel al in het regeerakkoord: de militairen kunnen onder bepaalde omstandigheden én met een duidelijk wettelijk kader. Dat laatste wil cd&v er nu zeker nog door, voor de militairen er komen. Maar tegelijk staan zowel zij als Les Engagés niet op de rem: Quintin én de minister van Defensie Theo Francken (N-VA) komen dus binnenkort met een plan naar de kern, waarin die modaliteiten uitgewerkt zijn.

• Quintin wil zo de “oorlog tegen de drugscriminaliteit aanvatten”. Bedoeling is dat militairen samen met de politie gaan patrouilleren aan metrostations in Brussel, maar ook in probleembuurten in Anderlecht, Molenbeek of elders in de hoofdstad.

• Het is meteen een fors politiek antwoord op het geweld in de hoofdstad, waar zeker de Franstalige liberalen al langer om smeekten. En omdat binnen de N-VA ook Bart De Wever altijd groot voorstander geweest is van dergelijke bewakingsopdrachten doorgeven aan Defensie, heeft Quintin de wind mee.

• Dat tegelijk Francken zich achter het voorstel zet, is ook wel opvallend: hij had er als ‘defensieman’ altijd moeite mee om zomaar militairen te gaan inschakelen. Veel zal dus afhangen van hun precies mandaat: welke bevoegdheden krijgen de militairen dan precies?

• Quintin zet overigens niet alleen in op de militairen, maar ook op een pak meer camera’s. Daarvoor heeft hij een half miljard extra beschikbaar.

Om te volgen (2): Straks nieuwe verkiezingen in Brussel?

• Elk wild idee kan tegenwoordig in Brussel, waar het nu helemaal niet duidelijk is wie het initiatief nu precies heeft: Frédéric De Gucht (Open Vld) stuurde uitnodigingen om bilaterale gesprekken te houden, en zo de facto het initiatief over te nemen. Maar de PS borstelde dat weg: zij weigeren in die logica van Open Vld mee te gaan.

• Maar tegelijk kwam David Leisterh (MR) met een andere piste: waarom geen nieuwe verkiezingen organiseren dan, om de impasse te doorbreken, zo oppert die in interviews met La Libre en Bruzz.

• Want ofwel volgt er een “noodregering”, die zoals bij de coronapandemie alles en iedereen aan boord trekt, ofwel toch maar nieuwe verkiezingen organiseren

•  “We moeten op zijn minst de optie bekijken. We kunnen op regionaal niveau niet naar de koning als de onderhandelingen vastzitten en er hangt geen zwaard van Damocles boven ons hoofd in de vorm van nieuwe verkiezingen. Die piste moet dus bespreekbaar worden”, zo zegt hij. 

• Meteen sprong constitutionalist en PS’er Marc Uyttendaele op dat voorstel: ook hij is zo’n scenario genegen, en hij verzekerde ook dat het wel degelijk kan. Meer zelfs: “Het is de enige werkbare oplossing.”

• Juridisch-constitutioneel zou het wel kunst- en vliegwerk zijn: dan moet de Bijzondere Brusselwet in de Kamer gewijzigd worden. Dat vereist wel een tweederdemeerderheid daar. 

• En dan duiken nog andere praktische bezwaren op: de Franse Gemeenschap hangt ook deels af van de Brusselse resultaten. Dus Elisabeth Degryse (LE) en haar regering zouden dan mogelijks hun meerderheid kunnen verliezen. We zijn dus nog niet aan de nieuwe patatjes.