Vlaamse begroting: Vooruit ‘gunt’ N-VA verlaging erfbelasting, maar “volledig betaald door grote vermogens”, cd&v wil “middenklasse beschermen”

☀️ Goedemiddag. Het zit nog niet echt lekker in de Vlaamse begrotingsopmaak: aftastende gesprekken leverden nauwelijks een versnelling op.

🟠🔴 “Oranje en rood bewegen nauwelijks”, is bij de N-VA te horen. Bij Vooruit en cd&v maakte men gisteren nog eens de verlanglijstjes over: die zijn stevig. Vooruit wil absoluut het vermogenskadaster (ofwel ‘verruimd inkomensbegrip’) erdoor krijgen. Cd&v focust op de “middenklasse”.

🔥 Pas vrijdag en dit weekend wordt het echte vuurwerk verwacht: minister-president Matthias Diependaele roept vrijdagochtend zijn conclaaf bijeen. Morgen is er wel al een grote ministerraad. Diependaele wil overigens nu focussen op de begroting, geen heisa meer rond Gaza.

🇩🇪 In Duitsland blijft het wel felle reacties regenen. De bondspresident Walter Steinmeier, een socialist, ontving speciaal dirigent Lahav Shani, om opnieuw steun te betuigen en “dit puur antisemitisme” af te keuren. In de Duitse media eist men het ontslag van minister van Cultuur Caroline Gennez (Vooruit).

💥 “Wie dacht dat dit ging liggen, vergist zich”, klinkt het fijntjes federaal. Premier Bart De Wever (N-VA) haalde in de Kamer nog eens uit. “Wat het Gent Festival van Vlaanderen doet, is de facto antisemitisch”, zo stelde die. “En dat is in Duitsland ingeslagen als een bom.”

🎼 Bij het Gent Festival van Vlaanderen is zoals verwacht de raad van bestuur gisterennacht niet teruggekomen op de beslissing om het Münchner Philharmoniker te schrappen. N-VA’er Christoph D’Haese neemt ontslag uit die raad.

🙅 De voorzitter van de raad van bestuur, Jan Briers, bood wel degelijk zijn ontslag aan. Maar dat is niet aanvaard door de leden.

📉 Het Brusselse tekort explodeert ondertussen verder, boven de 1,2 miljard die voorzien was, tot 1,55 miljard op 8 miljard uitgaven. Tegelijk dreigt een nieuwe ratingverlaging. Achter de schermen trekken vijf partijen aan de mouw van de MR om minstens samen een noodbegroting op te stellen, maar lossen die Open Vld en N-VA?

De Vlaamse regering raakt maar niet onder stoom over de begroting. Terwijl een gigantische oefening van bijna 2 miljard wacht om de begroting voor 2026 op koers te krijgen, duwt de N-VA nog niet door. “Er ligt nog steeds geen startnota van de minister-president”, klinkt het wat gefrustreerd bij de coalitiepartners van Vooruit en cd&v. Bij de N-VA wil men dan weer dat de anderen “redelijk” worden: “Ze bewegen voorlopig nauwelijks.” Zeker de socialisten maakten ondertussen wel al hun eisen over. Zo laten ze opvallend genoeg wél een opening om de beloofde verlaging van de erfrechten door te voeren volgend jaar. Maar in ruil willen ze dat die “volledig betaald wordt door misbruik bij grote vermogens”. Het gaat dan vooral over de familiale vennootschappen, waar privévastgoed in zit. Het is tegelijk opvallend hoe vice-minister-president Melissa Depraetere (Vooruit) een aanvallende communicatieve lijn opzette over misbruik van sociale steun: “Gedaan met de misbruiken van doktoors of advocaten.” Bij cd&v wil men dan weer “de werkende middenklasse beschermen”. Maandag moet regeringsleider Matthias Diependaele (N-VA) naar het Vlaams Parlement voor zijn Septemberverklaring. Morgen is er al een eerste clash op de ministerraad. Vanaf vrijdag voert hij de forcing, dan gaat de regering “in conclaaf”. Maar cd&v en Vooruit hebben alvast één voordeel: ze spelen met de klok.

In het nieuws: Een weekeinde vol hoogspanning aan het Martelarenplein.

De details: De Vlaamse regering moet een oefening van bijna 2 miljard afronden. Net op een moment dat de gemoederen stevig verhit zijn over, alweer, Gaza. Maar net daarom wilde Diependaele zich niet te veel laten meesleuren in die discussie: hij paste voor het bijwonen van een concert in Duitsland, van het Münchner Philharmoniker.

• De oorlogskreten rond het Gent Festival van Vlaanderen overstemden de afgelopen dagen de stevigste centendiscussie van het moment: hoe zit het met de 2 miljard inspanningen die de Vlaamse regering moet gaan leveren om de begroting voor 2026 in orde te krijgen?

• Gisteren zag minister-president Matthias Diependaele daarbij zijn twee coalitiepartners voor bilaterale gesprekken: zowel Melissa Depraetere als Hilde Crevits (cd&v) kwamen op de koffie. 

• Vandaag is er overleg met de derde coalitiepartner: de eigen N-VA. Spannend kan dat laatste niet zijn: de doelstelling is en blijft heel duidelijk, om absoluut het evenwicht in 2027 te behouden. Op die trofee zette de N-VA heel fors in bij de regerings- onderhandelingen, en die zijn ze niet van plan te lossen. De anderen contesteren dat ook niet.

• Bij cd&v en Vooruit was gisteren dan weer wat frustratie te horen: al weken wachten ze nu eigenlijk op een ‘plan van aanpak’ en kijken ze naar Diependaele en zijn minister van Begroting en Financiën Ben Weyts (N-VA), die ook in de kern zit.

• “Veel is er in dat gesprek gisteren nog niet gezegd geweest. Er ligt nog steeds geen plan van aanpak vanuit de minister-president. Geen startnota met hoe hij het wil aanpakken”, zo zegt een regeringsbron.

Zeker een strijdpunt: De Vlaamse lastenverlaging op erfrechten.

• De N-VA heeft, los van haar focus op de zwarte cijfers vanaf 2027, nog zeker één trofee die in 2026 concreet moet worden: de hervorming (lees: verlaging) van de Vlaamse erfbelasting. Die zien ze ideologisch als “twee keer betalen”, want op vermogen dat een overledene opbouwde, zijn heel vaak al een keer belastingen betaald tijdens diens leven.

• Weyts sleepte bij het schrijven van het regeerakkoord vorig jaar uit de brand dat er een operatie komt om de lasten voor 350 miljoen te verminderen. Opgelet wel: dat staat in de Atoma-schriftjes, als geheime deal dus, niet zwart op wit in het regeerakkoord. Het moet nog concreet uitgewerkt worden.

• Bedoeling is in elk geval om kinderen, partners maar ook broers en zussen minder te laten betalen. Vandaag geldt voor kinderen en partners een tarief van 3 procent tot 50.000 euro, dat springt naar 9 procent tot 250.000 euro, en vanaf dan ligt het op 27 procent. Voor broers en zussen en andere verwanten is dat nog veel hoger, van minimum 25 procent tot zelfs 55 procent voor alles boven de 75.000 euro. 

• In plannen die al circuleerden is sprake van de invoering van een nultarief voor de eerste 50.000 euro voor kinderen. Ook bij de andere tarieven zouden er dalingen komen, en met meerdere schijven daarin.

• Logischerwijze is dat nu bij de begrotingsdiscussie het eerste ‘potje’ dat de twee andere coalitiepartners viseren, als er dan toch bespaard moet worden: uitstel is een optie, of gewoon een pak minder die taksen verlagen, vindt zeker Vooruit.

• De N-VA wil er niet van weten: zij houden vast aan die trofee voor Weyts. Opvallend is dat Vooruit nu wel een opening laat: ze willen dat de 350 miljoen gewoon “volledig betaald wordt door het misbruik bij de grote vermogens”. 

• Dat compromis zat al in het regeerakkoord. In ruil zou men het fiscale achterpoortje van privévastgoed in familiale vennootschappen wel sluiten, zo was de deal.

• In principe heeft een familiale vennootschap immers het lage schenkingstarief van 3 procent: men wil familiezaken niet in het gedrang brengen. Maar te veel zelfstandigen duwen daar dus vastgoed in, vindt Vooruit al langer, om zo de dans te ontspringen. “Onroerende goederen bestemd voor bewoning worden uitgesloten van het fiscaal gunstregime”, zo is de formulering.

• Maar dat wordt nog een stevige discussie: brengt die ingreep dan wel 350 miljoen op? Eerdere uitspraken van het Grondwettelijk Hof (het beruchte ‘Slagersarrest’, waarbij een slager gelijk kreeg om privévastgoed in zijn vennootschap te laten) maken dat toch onzeker.

De centendans: Wie haalt wat dan binnen?

• Bij Vooruit klinkt het meteen strategisch: “Het hoeft geen 350 miljoen te zijn hé. Maar elke euro die je daar haalt, kan je verminderen bij de erfbelasting van de gewone mens”, zo klinkt het.

• Vooruit schermt daarbij met berekeningen uit de schenkingen van de afgelopen jaren: 730 erg vermogende Vlaamse families maakten daarbij voor 7 miljard euro belastingvrij over aan erfgenamen. “Er valt nog wat te rapen”, klinkt het bij een rode minister.

• Bij cd&v ligt de focus ondertussen wel wat anders: Crevits geeft in elk geval steun aan Diependaele om vast te houden aan het begrotingsevenwicht in 2027. “Want we moeten rekening houden met onze toekomstige generaties”, zo is te horen.

• Maar de christendemocraten zetten “de werkende middenklasse” centraal: de gezinnen en de middenstand. Als er al over nieuwe inkomsten gepraat moet worden, “dan absoluut geen extra lasten op hun kap”.

• Eerder bij extra besparingen dus, net als voor de N-VA. Dat is anders dan bij Vooruit. Voor de socialisten zit het probleem vooral aan de inkomstenkant, waarbij een pak zaken zijn weggevallen die voorzien zijn. “Daar moet Weyts het dus gaan halen, met nieuwe inkomsten”, zo vindt men daar.

The Big Picture: N-VA wil het zwarte cijfer, Vooruit wil een vermogenskadaster.

• Dat men bij de socialisten zo focust op “de rijken”, is geen toeval. Ten gronde weet men dat deze oefening geen pretje wordt: wat als ‘fetisj’ omschreven wordt voor de N-VA, blijft vastliggen. Het evenwicht in 2027 is en blijft dus het doel. En dat betekent onvermijdelijk onprettige ingrepen, bij een tekort van bijna 2 miljard.

• Net daarom voerde Depraetere de afgelopen dagen communicatief wel de forcing: Vooruit wil daarbij vooral het beeld zetten dat “elk zijn deel moet doen”. Dit weekend klonk het dus scherp in Het Nieuwsblad dat het misbruik in de sociale steun van “meneer doktoor of meneer de advocaat, wiens kinderen op een studiebeurs studeren”, nu eindelijk aangepakt moet worden.

• Onderliggend snijdt men zo meteen wel een oude discussie alweer aan: die van een vermogenskadaster. Want zonder zicht op het vermogen van ‘meneer doktoor’ of ‘meneer de advocaat’ is een discussie of het om ‘misbruik’ gaat, onmogelijk. 

• Net omdat zo’n vermogenskadaster een haast verboden woord is aan de rechterkant, kwam de Vlaamse coalitie met een semantisch compromis: men werkt met een ‘verruimd inkomensbegrip’, waarbij een aantal andere inkomsten mee gaan tellen om beurzen of andere steun en premies te beoordelen.

• De term staat in het regeerakkoord, maar tot nu toe is er grote aarzeling bij de N-VA om het al te gretig uit te rollen. En net daarom duwt Vooruit nu zo hard: ze willen hun deel van de deal.

• Los daarvan zijn er ook nog andere posten, met name de bedrijfssubsidies, waar Vooruit naar kijkt. Die stegen vorige legislatuur van 400 miljoen naar 870 miljoen per jaar: Vlaanderen lijdt aan een subsidieziekte. Meer dan vermoedelijk gaat de discussie dus over meer dan enkel de subsidies voor bedrijven: nog veel grotere sommen gaan naar de zuilen en andere organisaties.

De sfeer in de Vlaamse regering: Diependaele volgt Rousseau in zijn oproep. Met tandengeknars.

• Al twee dagen roept Vooruit-voorzitter Conner Rousseau op om “over te gaan tot de orde van de dag”, en niet langer te focussen op heel de heisa rond de verbannen dirigent op het Gent Festival van Vlaanderen. 

• Dat deed Rousseau in zijn gekende, plastische stijl: “De mensen liggen volgens mij niet wakker van een dirigent waar ze nog nooit van gehoord hebben, op een festival waar ze nog nooit van gehoord hebben”, zo stelde hij aan VTM.

• Bij de N-VA werd die oproep wel met het nodige cynisme onthaald, men spreekt van een “dubbele moraal”: “Een hele zomer lang was het alleen maar Gaza. En nu mag er niet meer op gefocust worden, en moet het gaan over ‘waar de mensen wél wakker van liggen’? Opmerkelijk”, zo klinkt het aan de top.

• Tegelijk wilde minister-president Diependaele geen olie meer op het vuur: hij liet een uitnodiging om in Duitsland ook een concert van het Münchner Philharmoniker bij te wonen passeren. Kwestie van het niet nog verder op de spits te drijven. “Wij focussen op de begroting deze week”, klinkt het droog bij Diependaele.

• Morgen zien de coalitiepartners elkaar langer: dan staat een ministerraad gepland. Mogelijk is het dan al een eerste grote clash. Want vrijdag is het dan in elk geval “tot de finish”: om 10 uur al begint Diependaele aan zijn conclaaf, dat vermoedelijk een heus eind in het weekend gaat duren.

• Daarbij spelen de coalitiepartners het in elk geval beenhard: tijd is aan hun kant. Want Diependaele moet maandag naar het Vlaams Parlement, voor de wettelijk vastgelegde Septemberverklaring. Er is dus een harde deadline. Dat zet meteen een beetje het mes op de keel van de N-VA, die hun regeringsleider niet met lege handen voor dat halfrond willen laten verschijnen.

Genoteerd: In Duitsland gaat men niet “over tot de orde van de dag”.

• “Wie dacht dat dit ging liggen, vergist zich”, klinkt het ondertussen in de federale regering. Want terwijl de Vlaamse socialisten de bladzijde willen omslaan, doen hun Duitse tegenhangers dat allerminst. 

• De Duitse bondspresident Walter Steinmeier, een SPD’er, maakte na de minister van Cultuur in Duitsland en de bondskanselier Friederich Merz ook een heel duidelijk statement: hij liet de bewuste dirigent Lahav Shani op de koffie komen.

• Daarbij haalde hij hard uit naar het Gent Festival van Vlaanderen, in een officieel statement achteraf: “Ik ben sprakeloos over deze beslissing. Ze is op geen enkele manier te rechtvaardigen”, zo stelt Steinmeier, die het Duitse standpunt opnieuw heel duidelijk maakt: “Das ist klar antisemitisch.”

• In de Duitse media is ondertussen de aanval op de Vlaamse minister van Cultuur Caroline Gennez (Vooruit) ingezet. De Frankfurter Allgemeine Zeitung, een van de meest prestigieuze en invloedrijke kranten van Duitsland, op het niveau van de Financial Times in Londen of Le Monde in Parijs, eist het ontslag van Gennez. 

• “Shani werd onderworpen aan een procedure die zo uit de inquisitie lijkt te komen, waarin hij afstand moest nemen van het ‘genocideregime in Tel Aviv’, en dat alleen maar omdat hij uit Israël komt”, zo schrijft de krant.

Zoals verwacht: De raad van bestuur van het Gent Festival van Vlaanderen blijft bij de beslissing om het concert te schrappen.

• Gisterenavond laat kwam de raad van bestuur van het Gent Festival van Vlaanderen opnieuw samen. Daarbij werd andermaal het annuleren van het concert besproken, volgens aanwezigen waren verschillende bestuurders “in shock” door de beschuldiging van antisemitisme en racisme.

• In de raad zetelen een aantal grote namen uit de bedrijfswereld zoals de CEO van KBC, Johan Thijs, en de NMBS-baas Sophie Dutordoir. “Dit kwam bij hen allemaal hard aan.”

• De poging van de N-VA, die met Christoph D’Haese en Anna Marie Charlier twee leden heeft, om de annulatie van het concert terug te draaien, liep op een sisser uit. Meerdere leden verweten hen “op een week volledig te zijn gedraaid”, wat “niet erg netjes was”.

• Hoe dan ook hebben de paars-groene partijen een ruime meerderheid in de raad van bestuur: met Stephanie D'Hose en Fientje Moerman heeft Open Vld ook twee leden, terwijl Groen met Hafsa El-Bazioui ook een stem heeft, en Jan Briers uit cd&v-hoek komt, terwijl Daan Schalck voormalig Kamerlid is van Vooruit.

• D’Haese maakte vanmorgen wereldkundig dat hij ontslag neemt uit de raad. De eis aan dirigent Shani om zich te distantiëren van het Israëlische regime noemde hij “je reinste waanzin”. 

• Opvallend was dat vannacht in die raad van bestuur ook voorzitter Jan Briers zijn ontslag aanbood. Dat had kunnen helpen om de internationale schade die ontstaan is in te dijken en zo de reputatie van het Festival toch te vrijwaren. 

• Maar de leden van de raad van bestuur weigerden vervolgens dat ontslag te aanvaarden. Nu dreigt Briers wel internationaal onder vuur te komen: de Duitsers blijven immers op oorlogspad.

De reactie: De Wever haalt opnieuw uit.

• In de Kamer kreeg premier De Wever vanmorgen opnieuw vragen over de zaak. En hoewel hij de afgelopen dagen de kritiek kreeg, van zowel cd&v als Vooruit, dat hij “te veel voor partijvoorzitter speelt”, bleef hij bij zijn standpunt.

• "Ik ben ervan overtuigd dat het Gent Festival van Vlaanderen niks antisemitisch wilde doen, ik maak geen intentieprocessen. Maar dat is wel wat er de facto is gebeurd. In Duitsland is dit ingeslagen als een bom. En daar heb ik veel begrip voor."

• Net als D’Haese hekelde hij de eis van het Festival om Lahav Shani tot publieke stellingname te dwingen. "Dat gaat helemaal in tegen het principe van artistieke vrijheid. We gaan toch ook niet aan elke Chinees vragen om zich uit te spreken over de genocide tegen de Oeigoeren. Mijn taak is om de reputatie van dit land hoog te houden. Dat heb ik met mijn bezoek in Duitsland willen doen."

Om te volgen: Een begroting voor Brussel?

• Het Brusselse parlementaire jaar opende gisteren, in mineur uiteraard: een nieuwe kans op een echte coalitie voor het Brussels gewest zit er voorlopig niet in.

• Wel opvallend: de MR mocht met Bertin Mampaka (MR) opnieuw de voorzitter van het Brusselse Parlement leveren. “Een teken dat men tussen de PS en de MR toch wel degelijk lijnen openhoudt en on speaking terms is”, zo weet een insider.

• De cijfers waar de Brusselse minister van Begroting, Sven Gatz (Open Vld), al mee kwam, zijn ondertussen rampzalig. In lopende zaken is het Brusselse gewest alleen maar verder weggegleden. 

• Voor dit jaar gaat men nu uit van een tekort van liefst 1,55 miljard, op een totale begroting van nog geen 8 miljard: 20 procent tekort dus.

• Dat is gigantisch, maar ook wel een methode van Gatz om de weinige druk die hij kan zetten, aan te houden: 300 miljoen zit immers in provisies. Het is niet zeker dat men dus zo negatief eindigt.

• Tegelijk is dat allemaal relatief: zelfs zonder die 300 miljoen is het tekort rampzalig. Alleen al aan rente op de 14,5 miljard schulden die men heeft, geeft het Brusselse gewest dit jaar 415 miljoen euro uit. Dat is 80 miljoen meer dan vorig jaar.

• En het dreigt allemaal in sneltempo nog erger te worden: ook dit najaar verwacht men dat de kredietwaardigheid opnieuw zal verlaagd worden, waardoor lenen nog duurder wordt.

• Net daarom is men achter de schermen volop bezig met een poging om toch een begroting samen te stellen, eerder dan een volwaardige coalitie. Daarvoor zijn er gesprekken onder vijf partijen: PS, Les Engagés, Groen, Vooruit en cd&v. Die hebben wel de steun van de MR nodig om tot een meerderheid in het Parlement te komen.

• En zo komt de oude patstelling onvermijdelijk vroeg of laat weer boven: een begroting impliceert beleidskeuzes, zelfs al gaat het grotendeels om besparingen. En dan is een heuse coalitie ook niet meer zo ver weg. Maar als de MR aansluit, dan is dat de facto zonder de N-VA én zonder Open Vld, die nochtans de minister van Begroting hebben in lopende zaken.

• “De MR en de PS moeten elkaar nu vinden. Als dat lukt, kunnen we verder onderhandelen over de begroting, waarvan iedereen ook wel weet dat het dan uitmondt in een regeerakkoord”, zo stelt een betrokkene. “Maar de signalen die ik van beiden krijg, zijn nog niet echt witte rook.”

• Tegelijk wordt er wel lacherig gedaan over de initiatieven van Open Vld-man Frédéric De Gucht. Die eiste een rol voor zichzelf op en wilde een “ultiem overleg” organiseren. Daar zegden alle andere partijen één voor één af, tot enkel nog de MR en de N-VA wilden komen opdagen. De meeting is nu door De Gucht “uitgesteld naar een latere datum”.

• “Welja, ik heb mijn afspraak met Nathalie Portman en Scarlett Johansson vanavond ook afgezegd hoor. Goed, ze wilden wel niet komen, maar ik heb het toch geannuleerd”, zo klonk een Franstalig grapje over De Gucht, in de wandelgangen van het Brusselse parlement.