“Willen die de regering doen vallen?”: Clarinval zet opnieuw hoogspanning op Arizona over nachtwerk, Vooruit en cd&v reageren boos

🔪 Goedemiddag. De federale regering lijkt in de snelkookpan te gaan. Er is enorme financiële druk van buitenaf, rond het defensiebudget, waar de federale kern zich gisteren over boog.

🌃 Maar ook intern is er druk. De MR kampt met slechte peilingen en geeft via minister van Werk David Clarinval (MR) nog eens extra gas, met nieuwe, vergaande voorstellen over nachtwerk, tot grote ergernis van Vooruit en cd&v.

🦞 Want ook op links is er zenuwachtigheid. ABVV-topman Bert Engelaar pleit er zowaar voor dat Vooruit de regering nu al verlaat. Bij de Vlaamse socialisten sluit men dat niet helemaal uit.

🩺 Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) zit ondertussen op ramkoers met de artsen: “Staatsgeneeskunde,” fulmineren die.

🧪 Premier Bart De Wever (N-VA) bezoekt met Ineos-baas Jim Ratcliffe de nieuwe ethaankraker in de Antwerpse haven. Maar een blijde boodschap brengt de chemie-miljardair niet.

🔁 Een opvallende transfer voor Ben Weyts (N-VA), Vlaams minister van Begroting: hij pakt de voormalige kabinetschef van Eva De Bleeker (Open Vld), die zich verzette tegen toenmalig premier De Croo, binnen op zijn kabinet.

👂 En zoals verwacht: nog altijd geen hoorzittingen over de zaak-Aalter in de Kamer.

Toen werd het zomer, en de druk en de temperatuur binnen Arizona stegen zienderogen. De wittebroodsweken van De Wever I zijn duidelijk voorbij: de coalitie moet een paar moeilijke horden over. De hervorming van de werkloosheidsuitkering komt onder vuur: een focus op 55-plussers die uit het systeem vallen, en de aangehouden klaagzang van de OCMW’s zetten de linkerflank onder druk. Op rechts is er de meerwaardebelasting, die geregeld moet worden. MR-vicepremier en minister van Werk David Clarinval (MR) legt nu een aantal voorstellen rond Werk op tafel, over onder meer nachtwerk, die kwaad bloed zetten bij de coalitiepartners. “Dit valt ver buiten het regeerakkoord, het zijn allemaal voorstellen die sneuvelden bij de onderhandelingen,” is bij Vooruit te horen. “Ze begrijpen bij MR de cruciale evenwichten niet,” zegt een cd&v-bron. "Zo wankelt de regering,” zegt zelfs één hoge bron. En net nu blaast de ABVV-baas Bert Engelaar “dat Vooruit best de regering verlaat.” Bij de MR sust men: “Hij is de eerste liberale minister van Werk in 104 jaar, logisch dat er veel te doen is dus.”

In het nieuws: Spannende weken voor Arizona.

De details: Alles lijkt samen te komen, net voor het zomerverlof. De nieuwe NAVO-normen kunnen potentieel héél zwaar gaan wegen, beseft iedereen. En tegelijk zijn er de spanningen rond nieuwe voorstellen van de MR rond werk, plus de hervorming van de werkloosheid en de meerwaardebelasting.

• “Dat moet je toch kunnen: met een hele reeks voorstellen komen naar de coalitiepartners, waarvan er geen enkel het regeerakkoord volgt. Dan heb je slechte intenties met het land én met de regering, hé.”

• Het is wat uitzonderlijk dat vicepremier David Clarinval (MR) zo op de tenen van coalitiepartners trapt. Meestal is de Ardenner uit Bièvre één van de mensen die de consensus zoekt, eerder dan de polemiek. Maar net nu de spanning binnen Arizona stijgt, legt hij nota’s op tafel die duidelijk in het verkeerde keelgat schieten. Onder meer over nachtwerk, waar vandaag een IKW over doorgaat binnen Arizona. Maar die belooft niet bepaald vlotjes te gaan lopen.

• “Het regeerakkoord was een hard bevochten consensus. Maar als je daarvan gaat afwijken met voorstellen die afwijken, dan doe je de regering wankelen,” klinkt het hard bij Vooruit, in de regering.

• “Ze lijken bij MR niet te willen begrijpen dat de duurzaamheid van ons sociaal model gebaseerd is op cruciale evenwichten. Voor werkgevers is sociale rust nochtans cruciaal. Het regeerakkoord is evenwichtig genoeg, we verwachten dat ze daar eerst mee beginnen. Het is belangrijk dat dat zo snel mogelijk uitgevoerd wordt. Vrij onverantwoord om met deze spielerei de boel weer te vertragen,” zo is dan weer in het cd&v-kamp te horen.

• Telkens hetzelfde met die MR, “altijd maar naar rechts duwen,” is de conclusie van beiden. Maar bij Clarinval neemt men geen gas terug.

• “David is de eerste liberale minister van Werk sinds 104 jaar. Er is veel werk op de plank dus. De werkzaamheden ‘Flexibiliteit van de arbeidsmarkt’ lopen ook al. Het is de ambitie om deze maatregelen nog voor de zomer op de tafel van de regering te leggen voor een eerste lezing,” zo is daar te horen.

• Op links is men dus in rep en roer, onder meer over dat nachtwerk. Daar kijkt men ook naar premier Bart De Wever, die zijn “rechtse troepen ter orde moet roepen.” Het is de zoveelste keer dat er frustratie opborrelt. Terwijl er op het domein van Clarinval, Werk, al serieus wat stress is over de hervorming van de werkloosheidsuitkeringen.

Gevoelig: Die hervorming van de werkloosheid kan niet pijnloos.

• De meest recente cijfers bewijzen wel dat er steeds meer 55-plussers aan het werk zijn, met een werkzaamheidsgraad in de oudste categorie die klimt tot 60,4 procent in het eerste kwartaal van dit jaar. De regionale verschillen zijn groot: 65 procent in Vlaanderen, 52,8 procent in Wallonië en 56,3 procent in Brussel.

• De Kamer stemde vorige week de hervorming van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd, en daarbij verklaarde Clarinval dat de 55-plussers meer dan gedacht gaan getroffen worden. Er zijn nu 60.000 mensen in die categorie, maar slechts 10.000 ervan hebben meer dan de minimum 156 dagen per jaar gewerkt, om een uitzondering te krijgen en hun uitkering te behouden. Veel minder dan iedereen had gedacht.

• Volgens Clarinval zullen nog eens 15.000 55-plussers werk vinden, in totaal zullen er dus wel 35.000 55-plussers uit het systeem vallen, waarvan een deel bij de OCMW’s terecht zal komen voor een leefloon. Dat lokt meteen boze reacties uit bij de vakbonden en oppositie.

• Alleen zit daar niet de grote spanning: zowel cd&v als Vooruit houden vast aan de hervorming, zelfs al vallen er veel meer ouderen uit de boot dan initieel geraamd. Het staat immers netjes zo in het regeerakkoord.

• Prettig is het tegelijk wel niet: het zet het beeld kracht bij dat dit een ‘hardvochtige’ ploeg is. En in de media wordt daar volop op ingezoomd.

Druk vanuit de vakbond? Rousseau gaat het zich niet meteen aantrekken, maar het ABVV wil dat Vooruit de regering laat vallen.

• “Vooruit is erin geslaagd om veel lelijke dingen van de N-VA en de MR uit het regeerakkoord te halen, en daar ben ik hun echt dankbaar voor. Ze hebben ook de index gered en de meerwaardebelasting binnengehaald. Maar je kunt niet blijven zeggen: 'Zonder ons was het nog erger geweest.' De laatste weken moeten ze in de pers te vaak toegeven: 'Oei, dat was niet de bedoeling.'”

• In Humo is ABVV-topman Bert Engelaar wel heel scherp: op de vraag of Vooruit de coalitie nu al moet laten vallen, is het volmondig ‘ja’.

• Bij Vooruit is men niet van plan dat advies meteen te volgen. De redenering is eerder dat ze in de coalitie gestapt zijn om “erger te voorkomen” en “nadat het ABVV hen smeekte om dat te doen.” 

• Het voorbeeld van de hervorming van de werkloosheidsuitkeringen voor 55-plussers geldt daarbij: “De initiële voorstellen tijdens de formatie waren nog veel scherper.” Maar de socialisten zijn wel gevoelig voor kritiek, als het “te hard” zou gaan, en willen eventueel later wel nog aanpassingen.

• En ze trekken meteen de lijn, onder meer over de nieuwste voorstellen rond nachtwerk: “De MR moet zich aan het regeerakkoord houden. Ze doen precies alsof er nooit onderhandelingen geweest zijn, maandenlang? Die willen precies dat de regering valt.”

Ook op rechts zenuwachtigheid: De MR doet het tegelijk niet goed in peilingen. En ze blijven dreigen met lijsten in Vlaanderen.

• Dat Clarinval op oorlogspad is, heeft volgens regeringspartners wel één en ander te maken met de zenuwachtigheid van de jonge voorzitters van Arizona. “Men gedraagt zich alsof het elke zondag verkiezingen zijn. Dodelijk vermoeiend,” zo zegt een hoge regeringsbron.

• Feit is dat de MR in een reeks peilingen wel systematisch minder scoort dan bij de verkiezingen. Erger nog: ze zijn opnieuw hun plaats van grootste partij kwijt, zowel in Wallonië als Brussel, zo lijkt het in die kiesbevragingen.

• “Het zet Bouchez net aan tot nog meer gestook. Maar op die manier heb je wel geen werkbare relatie meer met coalitiepartners. En tegelijk bedreigt hij haast permanent de N-VA, door steeds maar te schermen met lijsten van de MR in Vlaanderen. Als dat de manier is om met je partners om te gaan?” duidt een Arizonist.

• Komt daarbij dat Bouchez in alle populariteitslijstjes systematisch in de schaduw staat van zijn partijgenote Sophie Wilmès (MR). Dat wringt, en zorgt tegelijk ook voor een latente spanning in de partij: als Wilmès een terugkeer zou willen aan de top van de partij, dan zal het zelfs voor Bouchez moeilijk zijn om dat tegen te houden.

The Big Picture: Het NAVO-budget kwam gisteren op tafel, binnen de kern. De harde realiteit daalt in.

• Dat Arizona het roer van het land heeft overgenomen in uiterst moeilijke geopolitieke tijden, heeft elke coalitiepartner nu wel al door. De impact daarvan op de begroting en heel het saneringstraject blijkt in praktijk nochtans een bittere pil om te slikken. 

• Op de Zestien kwam gisteren het kernkabinet bijeen voor een ontnuchterende vergadering over de nieuwe NAVO-normen. Want zowel premier Bart De Wever als minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (LE) kwamen daar terug met feedback van tal van Europese contacten, ter voorbereiding van de NAVO-top in Den Haag.

• De ontnuchtering is daarbij groot: ondanks de reserves, die zeer publiek geuit werden door Vooruit en zeker cd&v, zal er weinig keuze zijn voor België. 

• De consensus rond een nieuwe norm van 5 procent, met daarbinnen een verhouding van 3,5 procent voor puur militaire uitgaven en 1,5 procent voor ‘investeringen’, lijkt Europees al zo goed als gemaakt: het gaat heel moeilijk zijn om dat nog te bevechten, eigenlijk verloren moeite.

• Eerder wil de federale regering zoveel mogelijk diplomatieke energie zetten op het tijdspad en de dwingendheid van de verhogingen, om de zaak zo ‘leefbaar’ mogelijk te houden. Want daarin zal België wél bondgenoten vinden, bij onder meer Canada, Italië, Spanje en het VK.

• Daarbij komt het erop aan om ‘harde’ verplichtingen, zoals een opgelegde stijging elk jaar van 0,2 procent van het bbp, te vermijden. Het is vooral secretaris-generaal Mark Rutte die daarop aandringt, om zoveel mogelijk greep te krijgen op daadwerkelijke stijgingen van de budgetten de komende jaren.

• En er zijn de Oost-Europese landen, die nu al aan 3,5 procent en meer zitten in hun uitgaven, en binnen Europa solidariteit eisen. Eerder dan de invloed van Donald Trump weegt dat door in het hele debat.

• Feit is wel dat de gevolgen voor heel de federale financiële architectuur zeer groot zijn: het is compleet onhoudbaar om met het huidige federale budget die extra uitgaven in Defensie erbij te nemen.

• Vrijdag komt de zaak opnieuw op de kern, dan zal er ook concreet over de investeringsplannen gesproken worden.

Ook dat nog: Vandenbroucke zit in een open oorlog met de artsen.

• Niet alleen David Clarinval veroorzaakt turbulenties voor Arizona: ook minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) heeft met zijn hervormingen wel één en ander teweeggebracht.

• De socialist is bezig met het fors beteugelen van de ereloonsupplementen van artsen, een oud stokpaardje van Vandenbroucke, waar hij in zijn tweede termijn als minister op ‘zijn’ departement absoluut werk van wilde maken.

• De plannen, die de kosten voor patiënten zo zouden doen verlagen, halen zo een beetje het economisch model van heel de sector onderuit. Want tot 35 procent van de inkomsten van ziekenhuizen komt uit doorstortingen van een deel van die erelonen.

• En zeker voor de artsen zelf, die zich plots met een plafond op hun ereloonsupplementen geconfronteerd zien, is het een heel ingrijpende maatregel: zijn zij nog wel een ‘vrij beroep’ dan, is de vraag die de artsensyndicaten zich stellen. Zij spreken van ‘staatsgeneeskunde’ en zijn bereid harde acties te gaan voeren. Want ze willen niet “herleid worden tot ambtenaren”.

• Er is nu sprake van mogelijke stakingen tegen Vandenbroucke, wat toch wel een heel forse stap zou zijn: dat soort acties zijn heel ongewoon in de gezondheidszorg, op het niveau van de artsen.

Ook opvallend: Een ‘feestelijk’ bezoek aan de kraker van Ineos? Niet echt.

• Aan de nieuwe ethaankraker van Ineos in de haven van Antwerpen is al heel wat politieke energie verloren gegaan. Met 4 miljard euro gaat het om de grootste investering in de Antwerpse chemiesector in jaren, zelfs op Europees niveau is het de laatste 20 jaar niet meer gezien. 

• Er komen 450 jobs direct bij, en heel de chemiecluster in Antwerpen profiteert mee. De heisa rond stikstof dreigde in de vorige Vlaamse regering echter roet in het eten te gooien: de N-VA van toen nog Antwerps burgemeester Bart De Wever zette alle zeilen bij om te zorgen dat de bouw van de kraker kon doorgaan.

• Als premier bezocht De Wever gisteren met de Ineos-baas en eigenaar Jim Ratcliffe de site, die nu bijna klaar is. Maar echt feestelijk was de zaak niet: de Brit strooide met negatieve boodschappen aan de aanwezige pers. “Ik zou het nooit opnieuw doen hier in Antwerpen,” zo vertelde Ratcliffe smakelijk. 

• Die ging gretig door: “De helft van de industrie die hier rond ligt, zal binnen 10 jaar verdwenen zijn,” zo voorspelde hij. Echt een feestneus, die Ratcliffe.

• De hele chemiesector in Europa staat enorm onder druk, vooral doordat Europa de ‘goedkope’ energiebron van Russisch gas kwijt is, en niet meer kan concurreren met veel lagere energieprijzen in de VS of China. Daar zijn er ook veel minder ‘dure’ klimaatmaatregelen, die in Europa nog eens drukken op de prijs, is de uitleg van Ratcliffe. Hij wil dat Europa zwaar snoeit in CO2-taksen.

Opvallend: Ben Weyts (N-VA) heeft een nieuwe kabinetschef, een bekende naam.

• Als nieuwe bazin voor zijn kabinet Financiën en Begroting heeft Weyts niemand minder dan Lieve Schuermans benoemd. Dat is toch een heel opvallende en symbolische aanstelling.

• Schuermans was tot voor kort Inspecteur van Financiën, maar ze is vooral bekend in de Wetstraat als iemand die jarenlang het mooie weer maakte op kabinetten van Open Vld. Daar deed ze telkens de post Begroting.

• Haar bekendste passage daarbij was de rol van kabinetschef van Eva De Bleeker (Open Vld), als staatssecretaris van Begroting tijdens de Vivaldi-regering. In die hoedanigheid kwam Schuermans fel in botsing met de Zestien, toen ze weigerde om zomaar de inkomsten van energiemaatregelen in de begroting op te nemen, die nog niet deftig waren afgeklopt. Dat deed ze tegen de Zestien in.

• Het gevolg was dat Europa de cijfers van De Bleeker en Schuermans overnam, en premier Alexander De Croo (Open Vld) rode kaken bezorgde. 

• Die laatste was daarover zo boos, dat hij De Bleeker de laan uitstuurde. Het maakte haar een martelares in de Open Vld, en cementeerde haar populariteit, die haar leidde tot het voorzitterschap van de partij. Haar oud-kabinetschef maakt dus nu de overstap naar een N-VA-kabinet.

Uit de Kamer: De oppositie krijgt geen hoorzittingen over Aalter.

• In de commissie Binnenlandse Zaken drongen Groen, Open Vld, PS en PVDA nog maar eens aan dat er hoorzittingen komen, om na te gaan wat er nu precies gebeurd is qua interne communicatie tussen de administratie en de kabinetten over de zaak in Aalter.

• Daar weigerde het gemeentebestuur systematisch om mensen van vreemde origine even snel in te schrijven als anderen, in het bevolkingsregister. Het kabinet van toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) was op de hoogte, net als dat van staatssecretaris van Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v), maar men greep niet in.

• Omdat in het Vlaams Parlement de bevoegde minister van Binnenlandse Aangelegenheden Hilde Crevits (cd&v) expliciet aangaf dat de interne audit die daar loopt naar Aalter “niet zou gaan over de communicatie met de kabinetten”, wilde de Kamer alsnog hoorzittingen. Die waren door de meerderheid net afgewimpeld, met als argument “dat er nog een audit loopt”.

• Maar het is duidelijk dat Arizona niet nog meer turbulentie wil: men hield opnieuw de boot af. Vreemd genoeg gaf Kamerlid Franky Demon (cd&v) wel opnieuw dezelfde argumentatie, die al door Crevits onderuitgehaald was: “er loopt nog een forensische audit”.

• Kamerlid Paul Van Tigchelt (Open Vld) reageerde zeer scherp: “Dat is onbegrijpelijk. Het parlement houdt dagelijks hoorzittingen in allerhande aangelegenheden, maar in deze belangrijke kwestie waarin de rechten van honderden mensen structureel werden geschonden met medeweten van het kabinet, blijkt dat niet mogelijk.”